Türk vergi icra hukukunda kamu alacaklarının korunmasına ve tahsilatına ilişkin yöntemlerin mükellef hakları kapsamında incelenmesi ve değerlendirilmesi

Abstract

Devlet fonksiyonlarını ertelemeden yerine getirebilmek için kamu alacaklarını vadesinde tahsil etmelidir. Mükellefin ise vergisini vadesini geçirmeden ödemesi zorunluluk arz etmektedir. Alacağın tahsilinin vadesinde yapılamaması üzerine ise devlet kamu icra hukukundaki cebren tahsil yöntemleri ile borçlu mükellefi takip edebilecektir. Öte yandan kamu alacağının tahsilinin tehlikeye düşebileceğine dair bulgular tespit edilmesi halinde vergi idaresi alacak hakkını koruyabilmek için bazı uygulamalara başvurmak durumundadır. Anayasa’da, Kanunlar’da ve diğer kaynaklarda mükelleflerin yükümlülüklerinin yanı sıra hakları da düzenlenmiştir. Mükellef hakkı, mükelleflere verilmiş olan bir hakkın ihlal edilmesi durumunda onları korumaktadır. Ancak devletin borç ödeme yükümlülüğünü zamanında yerine getirmeyen veya alacağını tehlikeye düşürebilecek mükellefler hakkında alacağı koruma ve cebren tahsil hükümleri uygulayabilmesi sonucunda mükelleflerin taşınır ve taşınmaz mal varlıklarına, alacak ve haklarına müdahale yapılabilmesi de söz konusu olacaktır. Müdahalenin yapıldığı süreçte idare tahsil yetkisini kullanırken mükelleflerin anayasal ve kanuni haklarını zedeleyebilmektedir. Dolayısıyla kamu gücünün sınırsız bir şekilde değil ölçülü bir şekilde uygulanması esas olmalıdır. Bu çalışmada kamu alacaklarının korunması ve cebren tahsilat sürecinde mükellef hakları ele alınmış ve hakların kullanımına aykırılık oluşturan durumlar yargı kararlarıyla da desteklenerek açıklanmıştır. Çalışmanın son bölümünde mükellef hakları ile ilgili alan araştırması yapılmış olup netice olarak vergi idaresinin kamu alacağını koruma ve cebren tahsil uygulamaları aşamasında mükellef haklarını göz ardı edebildiği, kamu gücünün ölçüsüz kullanılması sonucu meydana gelen mükellef haklarına aykırı uygulamaların yanı sıra Anayasal haklar ile çelişkili olan ve kanunun sistematiğine uymayan durumların ortaya çıkabildiği tespit edilmiştir.

The state must collect public receivables on due date in order to fulfill its functions without delay. Taxpayers must pay their taxes on time. When the receivable cannot be collected within the due date, the state will be able to pursue the debtor through compulsory collection methods in public enforcement law. On the other hand, if it detects evidence that the collection of public receivables may be in danger, it may have to resort to some practices in order to protect its right to receivable. The Constitution, Laws and other sources regulate the rights as well as the obligations of taxpayers. The right of the taxpayer protects the taxpayers in case of violation of a right granted to them. The State will be able to apply debt protection and forced collection provisions against taxpayers who fail to fulfill their debt payment obligations on time or who may jeopardize their receivables. At this stage, intervention can be made in the movable and immovable assets, receivables and rights of taxpayers. During the intervention process, the administration may violate the constitutional and legal rights of taxpayers in the exercise of its collection power. Therefore, it should be essential that public power be exercised in a measured manner, not in an unlimited manner. In this study, taxpayer rights are discussed in the protection of public receivables and forced collection processes, and the situations that violate the use of rights are explained by supporting judicial decisions. In the last part of the study, a field research on taxpayer rights has been carried out and as a result, it has been determined that tax administration may ignore taxpayer rights in the process of protection of public receivables and forced collection practices, as well as practices contrary to taxpayer rights that occur as a result of excessive use of public power, as well as situations that are in conflict with constitutional rights and do not comply with the systematics of the law.