Alevi-Bektaşi Cemlerinin dili (inceleme-metin)

Abstract

Bu çalışmada Alevi-Bektaşi inanç sisteminin ibadet şekli olan cemlerdeki dil verisi şekil ve yapı bakımından incelenirken inanç sisteminin kavramsal boyutunu oluşturan ögeler de elde edilen cem kayıtları kapsamında açıklanmaya çalışılmıştır. Alevi-Bektaşi inanç sisteminin senkretik yapısı ve sembollerle örülü “sır dili” çalışmanın kavram analizi kısmını gerekli kılmıştır. Cemlerin anlam evreni irdelenirken dil verisi ve derin yapıdaki anlamsal boyut birlikte ele alınmıştır. Kültürün daimi aktarıcısı olan dil, Alevi-Bektaşi inanç sistemi içerisinde kendine metin ve bağlam merkezli bir ifade alanı bulmuştur. Türk inanç sisteminin İslamiyet öncesi pratiklerinin, İslami unsurlarla ve Türk tasavvuf geleneği ile perçinlenmesiyle oluşan Alevi- Bektaşi inanç sistemi, Mısır’dan Balkanlara kadar Türk varlığının sürdüğü geniş bir coğrafyaya yayılmıştır. Farklı coğrafyalarda farklı ocaklara mensup yolun sürdürücüsü mürşit ve talipler cem ibadetlerini bugün hâlâ Türkçe yapmaktadırlar. Kolektif yapının devamlılığı noktasında bütünleştirici bir unsur olan dil, bu nedenle hem yapısal hem de anlamsal boyutuyla irdelenmeye çalışılmıştır.

This study examines the linguistic data within Cem, the Alevi-Bektashi belief system's form of worship, with a specific focus on form and structure. Additionally, it aims to clarify the elements that constitute the conceptual dimension of the belief system as evidenced in the Cem records. The syncretic structure of the Alevi- Bektashi belief system and the "secret language" woven with symbols necessitated a comprehensive analysis as part of this study. The examination of the semantic universe of Cems has entailed a discussion of linguistic data and the deep structural semantic dimension. Language, as a persistent carrier of culture, has found a textand context-centred mode of expression within the Alevi-Bektashi belief system. This syncretic faith, which amalgamates pre-Islamic Turkish traditions, Islamic elements, and Turkish Sufi practices, has gained prominence across a wide geographical area extending from Egypt to the Balkans, in regions where Turkish cultural influence persists. Today, mentors and followers from different sects who follow the same path in various regions continue to engage in Cem worship in Turkish. Language, serving as a unifying force in maintaining the collective structure, has thus been the subject of examination in this study in terms of both its structural and semantic dimensions.