Türkiye Büyük Millet Meclisi 27. Yasama dönemi Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bütçe görüşmelerinde sosyal yardımlar

Abstract

Türkiye’de 2017 referandumuyla parlamenter sistemin yerini alan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi (CHS), sosyal politikalar açısından kritik bir dönemeçtir. Yeni rejim, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin (TBMM) işlevinin değişimini, yürütmenin yasama karşısında güçlenmesini beraberinde getirmiştir. Merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması, sunulması, onaylanması süreçlerindeki değişikliklerin sosyal yardım rejimine etkisi, incelenmeye değer bir araştırma alanıdır. Araştırmada, neoliberal düzende değişen sosyal yardım paradigması ve yürütme adına ilgili bakanların ve yasama faaliyeti sürdüren milletvekillerinin sosyal yardım söylemleri eleştirel söylem analizi yöntemiyle değerlendirilmektedir. Rejim değişikliğinin ilk bütçesinin hazırlanmasıyla 2018 yılında başlayıp seçim öncesi dönemin son Merkezi Yönetim Bütçesinin onaylanmasının ardından 2023’te sonlanan 27. Yasama Döneminde TBMM’de Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı bütçe görüşmelerinde sosyal yardım söyleminin tutanaklar taranarak ele alınması, bu çalışmanın ana eksenini oluşturmaktadır. Bu tezin ana sorunsalı, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu (PBK) ile Genel Kurul’da sosyal yardım kavramının, sosyal yardım yararlanıcısı grupların, sosyal yardım ve yoksulluk ilişkisi ile sosyal yardımların devletin sosyal niteliğindeki işlevinin nasıl tartışıldığıdır. Araştırma bulgularında; CHS’ye geçişin ardından gerçekleştirilen sosyal yardım tartışmalarında ikiliklerin (düalizmin) öne çıktığı, belli kavram ve söylemlerin sürekli tekrarlandığı gözlemlenmiştir. Her bireyin insan onuruna uygun yaşam koşullarına erişimini içeren sosyal hak ve evrensel temel gelir temelli alternatif yaklaşımlar ile toplumsal cinsiyete duyarlı bütçeleme ise ilgi görmekle birlikte bütçe görüşmelerinde yeterince gündeme gelmemiştir.

The Presidential Government System (PGS), which replaced the parliamentary system in Türkiye with the 2017 referendum, is a critical turning point for social policies. The new regime brought about a change in the function of the Grand National Assembly of Türkiye (TBMM) and the strengthening of the executive against the legislature. The impact of the changes in the preparation, submission and approval of the central government budget on the social assistance regime is an area of research worth examining. In this study, the changing social assistance paradigm in the neoliberal order and the social assistance discourses of the relevant ministers on behalf of the executive and the MPs carrying out legislative activities are evaluated through critical discourse analysis. The main axis of this study is to examine the discourse through the Parliamentary minutes on social assistance in the budget negotiations of the Ministry of Family, Labor and Social Services in the 27th Legislative Period, which started in 2018 with the preparation of the first budget of the regime change and ended in 2023 after the approval of the last budget of the pre-election period. The main research question of this thesis is how the concept of social assistance, social assistance beneficiary groups, the relationship between social assistance and poverty, and the function of social assistance in the social quality of the state were discussed in the TBMM Planning and Budget Commission, and the General Assembly. The findings of the research show that dualism was prominent in the discussions on social assistance following the transition to the PGS and that certain concepts and discourses were repeated consistently. Alternative approaches based on social rights and universal basic income, which include the access of every individual to living conditions suitable for human dignity, and gender-sensitive budgeting, on the other hand, attracted attention but were not sufficiently debated during the budget negotiations.