Banka sektörü üzerinde stres testi: Türkiye ve ABD karşılaştırması

Abstract

Finansal sistemin ağırlıklı bir bölümü bankalardan oluşmaktadır. Ekonomik büyümenin ve istikrarın sağlanmasında kritik role sahip olan bankaların uluslararası düzeyde uyum sağlayabilmesi için düzenlenmiş olan belirli standartlar vardır. Basel Kriterleri olarak adlandırılan bu standartlar bankaların olası kriz durumlarına karşı güçlendirilmesini amaçlamaktadır. Stres testi, finansal sistemin ve bankaların olağan dışı piyasa koşullarındaki kırılganlığının ölçülmesi için yapılan bir analizdir. Bankacılık sisteminin piyasalarda olması olası şoklara karşı ne kadar hazır olduğunun tespit edilebilmesi için yapılmaktadır. Bu çalışma Türkiye ve ABD bankacılık sektörü üzerinde yapılmış, makro ekonomik değişkenlere uygulanan şok sonrası bankaların NPL (Non-Profit Loans -Takipteki Krediler) oranlarının nasıl tepki verdiği Monte Carlo simülasyon yöntemi ile simüle edilmiştir. Türk bankacılık sektörü ve ABD bankacılık sektörüne ait aktif büyüklük olarak birbirine denk bankaların 2012:Q1–2023:Q4 dönemlerine ait verileri kullanılmıştır. Modellemede literatüre uyularak bağımlı değişken olarak bankaların takipteki krediler oranı kullanılmış, bağımsız değişkenler olarak dolar kuru/endeksi, GSYİH, enflasyon oranı (TÜFE), faiz oranı, işsizlik oranı ve M2 para arzı kullanılmıştır. Çalışma sonunda Türk ve ABD bankalarının USD kuru/endeksi ve GDP bağımsız değişkenlerine uygulanan şok karşısında iki ülkenin bankalarının da NPL oranları düşmüştür. Enflasyonda yaşanan şok karşısında genel olarak Türk bankalarının NPL oranı düşerken, ABD bankalarının ise artmıştır. Bu durum ABD’de genel olarak enflasyon oranının düşük olması ve piyasaların yüksek enflasyon oranına alışık olmaması kaynaklı yorumlanabilir. Faiz oranlarındaki şok kaynaklı artış karşısında, Türk bankalarının NPL oranlarında azalışlar gözlenirken, ABD bankalarının NPL oranı genel olarak değişmemiştir. Bunun sebebi olarak ABD ekonomisinde faiz oranlarının genel olarak düşük seyretmesi ve piyasanın yüksek faiz oranlarına aşina olmaması gösterilebilir.

Banks constitute a major part of the financial system. There are certain standards regulated for banks, which have a critical role in ensuring economic growth and stability, to ensure international harmonization. These standards, called Basel Criteria, aim to strengthen banks against possible crisis situations. Stress testing is an analysis to measure the vulnerability of the financial system and banks under unusual market conditions. It is conducted to determine how prepared the banking system is against possible shocks in the markets. This study was conducted on the Turkish and US banking sectors and the response of banks’ NPL (Non-Profit Loans - Non-Performing Loans) ratios to shocks to macroeconomic variables was simulated using Monte Carlo simulation method. The data of the Turkish banking sector and the US banking sector for the periods 2012:Q1-2023:Q4 are used. In the modeling, the NPL ratio of banks is used as the dependent variable in line with the literature, while the USD exchange rate/index, GDP, inflation rate (CPI), interest rate, unemployment rate and M2 money supply are used as independent variables. At the end of the study, the NPL ratios of Turkish and US banks decreased in response to shocks to the USD exchange rate/index and GDP independent variables. In general, the NPL ratio of Turkish banks decreased while that of US banks increased in response to shocks to inflation. This can be interpreted as the fact that the inflation rate in the US is generally low and the markets are not used to high inflation rates. In the face of the shock-induced increase in interest rates, the NPL ratio of Turkish banks decreased, while the NPL ratio of US banks remained generally unchanged. The reason for this may be that interest rates in the US economy are generally low and the market is not used to high interest rates.