Tanrı’nın geri dönüşü: Richard Kearney’in anateizm kavramı üzerine bir inceleme

Abstract

Anateizm, Tanrı’dan sonra Tanrı’ya geri dönüşü ifade eden bir kavramdır. Dünyanın büyüsünün bozulması ve toplumun kutsallıktan arındırılmasının akabinde ortaya çıkan rahatsızlık karşısında Tanrı’yı yeniden hayatlarımıza geri getirme kaygısının bir sonucudur. Anateizmde öne çıkan tema başkalarında kutsalın tecellisini görmeye çalışarak, Tanrı’yı yaşamlarımıza geri getirmektir. Bu iddiasının zemini olarak Kearney yeni bir Tanrı tasavvuru önermektedir. Buna göre Tanrı bir varlık (esse) olarak değil bir olma olasılığı (posse) olarak düşünülmek suretiyle insanın eyleme özgürlüğüne alan açmakta ve kötülük problemini Tanrısal olmaktan çıkararak insani bir mesele haline getirmektedir. Böylece kötülük Tanrı’nın iradesi kapsamında olmayıp, kutsalın hayatlarımızdan izinin silinmesi olarak görülür. Kearney’in savunduğu şey, günlük efkaristiya ile yani ekmeğimizi başkalarıyla paylaşmak suretiyle başkalarına yönelik konukseverliğe zemin hazırlamak ve Tanrı’yı yeniden hayatımıza geri getirmektir. Bu çalışmada anateizm kavramı bağlamında yeni Tanrı tasavvuru, bu Tanrı’nın hayatlarımıza nasıl ve ne şekilde geri döneceği, bu geri dönüşün ise başkalığa göstereceğimiz konukseverlik ile olan ilişkisi tartışılacaktır. Bu bağlamda anateizmin sunduğu imkanlar ve sorunlar ele alınacaktır. Çalışmamız konu edindiği meseleyi, Richard Kearney’in söz konusu iddialarını ele aldığı iki çalışmasını esas alarak tartışacak ancak yeri geldiğinde Kearney’in diğer çalışmalarına ve bu konu ile ilgili olan farklı görüşlere de yer verecektir.