MEB ortaöğretim dil ve anlatım ders kitaplarındaki basit zaman çekimli fiillerde zaman ve görünüş

Abstract

Çalı?manın konusunu; -mIş, –DI, -(I)yor, -mAktA, -mAdA, -AcAk, -(A/I)r/-z eklerinin sahip olduğu görünü? ve zaman değerlerinin tespiti olu?turmaktadır. Bu eklerin; zaman boyutunda fiilin hangi zaman dilimine (geçmi?, gelecek, ?imdi gibi) göndermede bulunduğu; görünü? boyutunda fiilin gerçek zaman üzerindeki yayılımıyla eylemin bitmi?lik, bitmemi?lik ya da sürme belirtip belirtmediği tespit edilmi?tir. Çalı?manın sonucunda, Türkiye Türkçesinde zaman ekleri olarak bilinen eklerin her birinin farklı zaman, görünü? değerlerine sahip olduğu görülmü? ve bu değerlere sahip olma durumunun yalnızca cümlede yüklem tarafından değil, cümle içindeki çe?itli yönlendiriciler tarafından da olu?turulduğu tespit edilmi?tir. Bu çalı?manın bulgularının ders kitaplarında yer almasıyla öğrenicilerin zaman ekleri olarak bilinen eklerin sahip olduğu birçok görevi doğru bir ?ekilde öğrenmesi beklenmektedir. The purpose of this study is to determine function of aspect and time suffixes in regular grammar, such as -DI, -mIş, -(I)yor, -mAktA, -mAdA, -AcAK and –(A/I)r/-z. These suffixes reference time domain (past, future, present, etc.) in the time format; they show their completeness, incompleteness, or continuity with the extension of real time in the aspect format. In the result of the study, each suffix known as time suffixes has also time, aspect values. These functions are formed not only by verbs but also by some phrases in sentences. If the scheme formed in this study are given in textbooks, students learn that time functions consist of other function too.