Metin madenciliği ile karşılaştırmalı bir inceleme: "Le Petit Prince" çevirileri

Abstract

Bu çalışmanın amacı, bir metin madenciliği inceleme aracı olan KH Coder'ın, "eşdeğerlik" ve "matriks normlar" ışığında yapılan karşılaştırmalı çeviri çalışmalarındaki kullanılabilirliğini ve yeterliliğini test etmektir. Metin madenciliği, doğal dil metnini veri kaynağı olarak kabul eden ve metin üzerinden yapısallaştırılmış veri elde etmeyi amaçlayan bir yöntemdir. KH Coder, metin madenciliğinin yanı sıra hesaplamalı dilbilim ve nicel içerik analizi çalışmalarında kullanılabilen, verilerini doğrudan işleyip analiz edebilen bir yazılımdır. Gideon Toury'nin öne sürdüğü çeviri normlarından "matriks normlar" ise kaynak metnin biçimsel değerlerinin erek metinde nasıl yer alacağına ve ne kadar değiştirileceğine yön veren, metindeki her türlü yer değiştirme, ekleme ve çıkarma gibi biçimsel değişikleri kapsayan normlardır. Diğer yandan "eşdeğerlik" iki farklı kavramla belirlenebilmektedir: "yeterlilik" ve "kabul edilebilirlik". Çeviri, kaynak dizgeye yakın olması durumunda "yeterli" çeviri, erek dizgeye yakın olması durumunda "kabul edilebilir" çeviri olarak kabul edilir. Bu çalışmada inceleme nesneleri olarak Antoine de Saint-Exupéry'in "Le Petit Prince" adlı eseri ile İngilizce "The Little Prince", Japonca "星の王子さま" (Hoshi no Ōjisama) ve Rusça "Маленький принц" (Malen'kij Princ) çevirileri ele alınmıştır. İlk olarak inceleme nesneleri Excel dosyası formatında düzenlenmiş, ardından KH Coder'a tanıtılmış ve analiz bulguları çıkarılmıştır. İncelemenin ilk kısmında bulgular yorumlanmış, ikinci kısmında ise elde edilen bulgular kuramsal bağlamda karşılaştırılmıştır. Çalışmanın sonunda KH Coder'ın matriks normlar ve eşdeğerlik bağlamında yapılan karşılaştırmalı çeviri çalışmalarında kullanılabilir ve yeterli olduğu gözlemlenmiştir.

The aim of this study is to test the usability and adequacy of KH Coder, a text mining analysis tool, in translation comparison studies in the light of "equivalence" and "matricial norms". Text mining is a method that accepts natural language text as a data source and aims to obtain structured data through text. KH Coder is a software that can be used in text mining as well as computational linguistics and quantitative content analysis studies and can directly process and analyse data. "Matricial norms", one of the translation norms suggested by Gideon Toury, are norms that guide how the formal values of the source text will be included in the target text and how much they will be changed and cover formal changes such as all kinds of substitutions, additions and deletions in the text. On the other hand, "equivalence" can be determined by two different concepts: "adequacy" and "acceptability". The translation is considered an "adequate" translation if it is close to the source system, and an "acceptable" translation if it is close to the target system. In this study, Antoine de Saint-Exupéry's work "Le Petit Prince" and its translations of "The Little Prince" in English, "星の王子さま" (Hoshi no Ōjisama) in Japanese and "Маленький принц" (Malen'kij Princ) in Russian were considered as the objects of study. Firstly, the objects of analysis were organised in Excel file format, then they were introduced to KH Coder and the findings of the analysis were extracted. In the first part of the analysis, the findings were interpreted, and in the second part, the findings were compared in theoretical context. At the end of the study, it was observed that KH Coder was usable and sufficient in translation comparison studies carried out in the context of matricial norms and equivalence.