Teknolojik yatkınlık ve değerlerle genişletilmiş yapay zekâ temelli ürünlerin teknoloji kabul modeline uyarlanması ve kültürel farklılıkların kıyaslanması

Abstract

Bireylerin teknolojiyi benimsemesi konusu literatürün her zaman ilgi alanı olmuş ve farklı teori ve yaklaşımlar ile söz konusu olgunun bilimsel yönü üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda birçok teori ve yaklaşımlar sürece dâhil edilmiştir. Teknoloji hayatımıza nüfuz etmeye devam ettikçe kültürün teknolojinin benimsenmesi üzerindeki etkisi araştırmacıların ilgisini çekmektedir. Kültür, teknoloji benimseme modellerine entegre edilmiş olsa da kültürün bireysel düzeydeki temsili olan değerler ile kişilik özelliklerinin teknoloji kabul modeline birlikte etki ettiği az sayıda çalışmanın olduğu görülmüştür. Bu çalışmanın ana amacı, değerlerin ve teknolojik yatkınlığın tüketicilerin teknoloji kabul davranışına yönelik oluşturulan BTKKM 2 modeli üzerindeki etkisini ve Hofstede'nin belirsizlikten kaçınma kültür boyutu düzeylerine (düşük ve yüksek) göre model farklılığını test etmektir. Araştırmanın ana saha çalışmasından önce 2 farklı pilot çalışma gerçekleştirilmiştir. Birinci pilot çalışma cevaplayıcılar için yapay zekâ ürünlerinin anlaşılırlığı ve modelin uyumunu test etmek amacıyla; Türkiye genelinde internet ortamında 286 cevaplayıcıdan veri toplayarak gerçekleştirilmiştir. İkinci pilot çalışmada ise modelin kültürler arası karşılaştırmasının (düşük ve yüksek gruplara göre) yapılabilmesi için ana dili İngilizce olan ülkelerde bulunan 152 cevaplayıcıdan veriler toplanmıştır. Model testi ana saha çalışması için ise düşük (İngiltere ve Holanda-740 cevaplayıcı) ve yüksek (Portekiz-511 cevaplayıcı) gruplardan 1251 cevaplayıcıdan çevrimiçi anket yöntemine başvurularak veriler elde edilmiştir. Modelin belirsizlikten kaçınma kültür boyutuna göre, değerlerin BTKKM 2 üzerindeki etkisinde gruplar arası (düşük-yüksek) farklılık kısmi olarak tespit edilmiştir. Teknolojik Yatkınlık 2'nin BTKKM 2 üzerindeki etkisinde gruplar arası farklılıklar bulunamamıştır.

The issue of individuals' adoption of technology has always been an area of interest in the literature and the scientific aspect of the phenomenon has been emphasized with different theories and approaches. In this context, many theories and approaches have been included in the process. As technology continues to permeate our lives, the impact of culture on technology adoption has attracted the attention of researchers. Although culture has been integrated into technology acceptions models, there are few studies in which values, which are the representation of culture at the individual level, and personality traits affect the technology acceptance model together. The main purpose of this study is to measure the impact of values and technological readiness on the BTKKM 2 model. Also, to test the model difference according to Hofstede's uncertainty avoidance culture dimension levels (low and high). The first pilot study was conducted online with 286 participants in Turkey, in order to measure whether artificial intelligence products were understood by the respondents and to test the fit of the model. The second pilot study was conducted with 152 participants from native English speaking countries in order to make a cross-cultural comparison of the model according to low and high groups. The main field study for the model test was conducted with 1251 participants. 740 of the participants were selected from the UK and the Netherlands, countries with low levels of uncertainty avoidance. In addition, 511 participants from Portugal, a country with high level of uncertainty avoidance, participated in the study through online survey method. According to the uncertainty avoidance culture dimension of the model, the difference between groups (low-high) in the effect of values on BTKKM 2 was partially detected. No differences were found between groups in the effect of Technological Readiness 2 (total) on BTKKM 2.