Dijital İçerik ve Hizmetlerin Sunulmasına İlişkin Sözleşmelerde Güncelleme Yükümlülüğü

Abstract

Gelişen teknoloji ve pazardaki yoğun rekabetin etkisiyle dijital ürünler hızla güncelliğini ve kullanım yararını kaybetmektedir. Üstelik tüketiciler temin ettikleri dijital ürünün gelecekte kullanım beklentilerini karşılayıp karşılayamayacağı noktasında sözleşme kurulduğu anda bilinçli bir tercih yapamazken, sektörel rekabetin düzeyi ve teknolojinin gelecek yıllardaki görünümü hakkında bilgiye dayalı tahminlerde bulunabilen üreticiler kâr payını arttırmak pahasına güncelleme desteğini -en iyi ihtimalle- kademeli olarak azaltarak ürünün kullanım yararının zedelenmesine neden olmaktadır. Bu nedenle dijital ürünlerin bir yandan zaman içinde teknolojik gelişmelere uyum sağlayabilmesi ve tüketicinin makul beklentilerinin korunabilmesi diğer yandan ise güvenlik açıklarına karşı tüketicilerin verilerinin korunabilmesi için öngörülen güncelleme yükümlülüğü, yeni Avrupa Birliği tüketici hukuku mevzuatında 2019/770 ve 2019/771 sayılı Direktiflerin hukuk çevresi açısından nötr kelime seçimiyle sözleşmeye uygunluk (conformity), yani Romanogermanik hukuk terminolojisiyle ayıba karşı tekeffül (Mängelgewährleistung) sorumluluğu kapsamında düzenlenmiştir. Bu kapsamda sözleşme tarafı girişimci, dijital içerik veya hizmeti geliştiren üretici olsun veya olmasın, dijital ürün üzerinde gerekli güncellemelerin yapılmamasından sorumlu tutulmuştur. Çalışmada güncelleme yükümlülüğünün tüketici ve dijital ürün pazarının diğer aktörleri arasındaki bilgi ve güç asimetrisini giderme fonksiyonu, taraflar arasındaki menfaat dengesi ışığında güncelleme yükümlülüğünün kapsamı ve ihlalin sonuçları önce yeni Avrupa Birliği mevzuatı ışığında incelenecektir. Bunu takiben, dijital ürünlerin sunulmasına ilişkin özel hükümlerin bulunmadığı Türk hukukunda, güncelleme yükümlülüğünün tüketicilere sağladığı hukuki korumanın, açık bir düzenleme ile öngörülene dek başka hangi hukuki dayanaklarla sağlanabileceği ve buna bağlı olarak ihlalin sonuçları, Avrupa Birliği mevzuatında ilgili hükümlere getirilen eleştiriler (özellikle güncelleme yükümlülüğünün esas muhatabı ve sorumlunun farklı kişiler olduğu hallerde tüketicinin sahip olduğu hukuki imkanlar ve tedarik zinciri içindeki rücu mekanizmasının işlevsel olup olmadığı noktalarında) ışığında incelenecektir.