Kızılçamda bazı iğne yaprak karakterlerinin çam kese böceği konukçu tercihi üzerine olan etkisinin araştırılması

Abstract

Kızılçam (Pinus brutia Ten.), Türkiye'nin orman ekosisteminde kritik bir rol oynayan ve hem ekonomik hem de ekolojik açıdan önemli bir türdür. Ancak bu kızılçam orman varlığı çam kese böceği (Thaumetopoea wilkinsoni Tams.) tarafından tehdit edilmektedir. Özellikle Akdeniz Havzası’nda ve Türkiye'deki çam ormanlarında yaygın olarak görülen bu zararlı, çam ağaçlarının yapraklarıyla beslenerek orman ekosistemine ciddi zararlar verebilmektedir. Bu tez kapsamında, kızılçamda çam kese böceği (ÇKB) istila mekanizmasının daha detaylı anlaşılması hedeflenmiştir. ÇKB'nin konukçu tercihinde kullandığı görsel ipuçlarının belirlenmesi bu çalışmada büyük bir öneme sahiptir. Bu tez çalışması kapsamında, ÇKB istilasına karşı dirençli ve dirençsiz kızılçam genotiplerinde, fotosentetik pigment içeriği, spesifik yaprak alanı ve iğne yaprakların renk skalalarının detaylı analizleri gerçekleştirilmiştir. Analiz sonuçları, istilaya uğrayan klonlarda yaprak spesifik alanı, klorofil-a, klorofil-b, toplam klorofil ve karotenoid değerlerinin istilaya uğramamış klonlara göre daha yüksek olduğunu ortaya koymuştur. Özellikle böceğin larva döneminin en yoğun olduğu yaz sonu ve sonbahar aylarında (Ağustos, Eylül, Ekim ve Kasım), bu değerlerde istatistiksel açıdan anlamlı farklılıklar gözlenmiştir. Elde edilen sonuçlar, böceğin konukçu seçiminde klonlara/ağaçlara ait görsel ipuçlarını da takip edebileceğini göstermektedir. Bu çalışmada elde edilen verilerin, ÇKB hakkındaki ekolojik literatüre katkı sağlaması, biyolojik mücadeleye dayalı modern ormancılık tekniklerinin geliştirilmesine ve uygulanmasına yardımcı olması hedeflenmiştir.

Turkish red pine (Pinus brutia Ten.) is an economically and ecologically important species that plays a critical role in Turkey's forest ecosystem. However, this red pine forest is threatened by the pine processionary moth (Thaumetopoea wilkinsoni Tams.), a pest that is especially widespread in the Mediterranean Basin and in pine forests in Turkey. The moth can cause serious damage to the forest ecosystem by feeding on the needles of pine trees. This thesis aims to better understand the mechanism of pine processionary moth (PPM) infestation in P. brutia. Determining the visual cues that PPM uses in its host preference is a key focus of this study. Within the scope of this thesis, detailed analyses of photosynthetic pigment content, specific leaf area and color scales of needles were carried out in P. brutia genotypes that are resistant and non-resistant to PPM infestation. The results of the analysis revealed that leaf specific area, chlorophyll-a, chlorophyll-b, total chlorophyll and carotenoid values were higher in infested clones than in non-infested clones. Statistically significant differences in these values were observed especially in the late summer and fall months (August, September, October and November) when the larval period of the insect is the most intense. The our results suggest that PPM may also use visual cues of clones/trees in host selection. The data obtained in this study should contribute to the ecological literature on PPM.