İbrani Harfli Karay Türkçesi Zemer: Ne Bıla Utrulayım

Abstract

Bu makalede Hazar Türklerinin torunu olan ve Museviliğin Karay mezhebinde yer alan Karayların dinî ritüellerinde önemli bir yeri olan ‘zemer’ yani dinî ezgi, ilahi metinlerinden biri olan ‘ne bıla utrulayım’ metni incelenmiştir. XVIII. ve XIX. asırlarda farklı kişilerce kaleme alınmış olması, bu aynı metnin hangi dönemde ne gibi unsurlarla ayrıştığını ve ağız özelliğini gösterdiğini yansıtması bakımından dikkate değerdir. Makalenin ‘Karay Türklerine Genel Bakış’ adlı birinci bölümünde Karay Türklerinin tarihine ve inançlarına kısaca değinilmiş ‘Karay Türkçesi ve Ağızları’ adlı ikinci bölümde de Karay Türkçesi değerlendirilmiştir. Makalenin temelini oluşturan ‘zemer’ ise üçüncü bölümden itibaren incelenmeye alınmıştır. ‘İbrani Harfli Karay Türkçesi Zemer: Ne Bıla Utrulayım’ adlı üçüncü bölümde zemer (ilahi) teriminden bahsedilmiş ve beş alt başlık hâlinde zemerler sıralanmıştır. Üçüncü bölümün ilk alt başlığında Aleksander Mardkowicz’in Zemerler adlı eserine aldığı ‘Ne bıla utrulayım’ zemeri Latin harfli Karay Türkçesi ve Türkiye Türkçesine aktarılmış hâliyle verilmiştir. Yine bahsi geçen zemer metninin İbrani harfli Karay Türkçesi ile yazılmış olan nüshaları sırasıyla III. II. JSul.I.02, III. III. JSul.I.17, III. IV. JSul.I.19 ve III.V. JSul.I.38.6 başlıkları altında gösterilmiştir. Farklı dönem ve farklı şahıslarca yazılması nedeniyle kimi zaman kelime kimi zaman da ağza dayalı ses farklılıkları görülen bu beş zemer metnindeki ayırt edici unsurlar dördüncü bölümde değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümünde deşifre edilen İbranice metinlerin el yazılı asıl hâlleri beşinci bölümde verilmiş ve böylece karşılaştırma imkânı sunulmuştur.