Türkiye’de Kredi Temerrüt Takası (cds), Merkezi Yönetim Dış Borç Miktarı ve Cari Açık Arasındaki İlişki

Abstract

Borç rasyoları genellikle bir ekonomideki borçlanmaya ilişkin durumun statik bir göstergesidir. Bir ekonominin içinde bulunduğu borç yükü, faiz yükü ya da bunların milli gelire oranı o anki durumu gösterdiği için geleceğe yönelik sağlıklı bir bilgi sunmaz. Gelecekte meydana gelebilecek bir borç ilişkisi için dinamik göstergelere ihtiyaç vardır. Temeli bir takas işlemi olan ve küresel kriz sonrası önem kazanan kredi temerrüt takası primleri son yıllarda dinamik bir borç rasyosu olarak kullanılmaya başlanmıştır. Bu durumun temelde iki sebebi bulunmaktadır. Bunlardan ilki statik analizlerin piyasadaki aktörler tarafından yetersiz bulunmasıdır. Diğeri ise CDS priminin borç veren taraf açısından risk maliyetini net bir şekilde ortaya koymasıdır. Cari açık ve dış borçlanmanın nedeni bazen ülkenin döviz ihtiyacının artmasından kaynaklanabilir. Döviz ve faiz swapları da bu çerçevede ele alındığında cari açık ve CDS primi ilişkisi daha belirgin hale gelmektedir. Çünkü döviz giriş çıkışlarının sebepleri arasında dış ticaret işlemleri ya da dış borçlanma gibi etmenlerin yanı sıra swap işlemleri de yer almaktadır. Çalışmada 2008:1-2023:3 dönemine ilişkin merkezi yönetim dış borç stoku, cari açık ve CDS primi değişkenleri R studio programında wavelet uyum analizi ile analiz edilmiştir. Bu analiz yönteminin tercih edilmesindeki en temel sebep analize dahil edilen zaman diliminin tamamına yönelik bulgu elde etmesi ve simülasyon ile veri kümesini çok yüksek boyutlara çıkarmasıdır. Analizin bu özelliği bulguların geçerlilik düzeyini artırmakla birlikte Türkiye’de merkezi yönetim dış borç stoku ile CDS primi arasında 2008 küresel krizi sonrasındaki iki yıl hariç ilişki tespit edilmemiştir. Diğer taraftan cari açık ve CDS primi arasında ise pozitif bir ilişki bulunmuştur. Elde edilen bulgular da göstermektedir ki Türkiye’de CDS priminin bileşenlerinden ziyade cari açık, CDS primlerine daha fazla etki etmektedir.