An Examination on the Glossary of Philosophy Terms in Karakalpak Turkish

Abstract

Bu araştırma, Karakalpak Türkçesindeki felsefe terimlerinin mevcut durumunu, kökenlerini ve yapısal özelliklerini inceleyerek kapsamlı bir değerlendirme sunmayı amaçlamaktadır. Çalışma, Karakalpak Türkçesinin felsefi ve bilimsel bir dil olarak gelişim potansiyelini ortaya koymayı hedeflemiştir. Araştırma kapsamında, Karakalpak Türkçesinde felsefe terminolojisinin tarihsel gelişimi ele alınmış ve terminoloji çalışmalarının dilbilimsel, kültürel ve toplumsal boyutları incelenmiştir. Felsefe terimlerinin anlam, yapı ve köken açısından analiz edildiği bu çalışmada, toplam 337 terim detaylı bir şekilde değerlendirilmiştir. İncelenen terimlerin %29'u basit, %45'i türemiş ve %26'sı birleşik yapıda olduğu belirlenmiştir. Köken açısından yapılan analizler, terimlerin büyük ölçüde yabancı dillerden, özellikle Rusça, Latince ve Yunanca gibi dillerden ödünç alındığını göstermiştir. Buna karşın, Türkçe kökenli terimlerin oranı oldukça düşüktür. Araştırma hem nicel hem de nitel yöntemler kullanılarak gerçekleştirilmiş ve literatür taraması, anket çalışmaları ve derinlemesine görüşmelerle zenginleştirilmiştir. Elde edilen bulgular, Karakalpak Türkçesindeki terminolojik sistemin gelişimini ve bu alandaki eksiklikleri ortaya koymuştur. Çalışmanın sonuçları, dilin bilimsel kapasitesinin artırılması ve felsefe alanında Karakalpak Türkçesi için bir Türkçeleştirilmiş terim sözlüğünün hazırlanması gerekliliğini vurgulamaktadır. Sonuç olarak, bu araştırma, Karakalpak Türkçesindeki felsefi terimlerin sistematik bir şekilde ele alınmasına katkı sağlayarak, dilin bilimsel bir araç olarak gelişim potansiyeline ve Karakalpak kültürel mirasına ışık tutmayı amaçlamaktadır. Hazırlanacak olan aktarmalı felsefe terimleri sözlüğünün, bu alandaki araştırmacılara ve öğrencilere değerli bir kaynak sağlaması beklenmektedir.

This study aims to provide a comprehensive evaluation of the current state, origins, and structural features of philosophical terms in Karakalpak Turkic. The research seeks to reveal the potential of Karakalpak Turkic as a philosophical and scientific language. The historical development of philosophical terminology in Karakalpak Turkic is examined, and the linguistic, cultural, and social dimensions of terminology studies are analyzed. In this study, which analyzes philosophical terms in terms of meaning, structure, and origin, a total of 337 terms have been evaluated in detail. It was determined that 29% of the analyzed terms are simple, 45% are derived, and 26% are compound in structure. An origin-based analysis shows that the terms are largely borrowed from foreign languages, particularly Russian, Latin, and Greek. However, the proportion of terms with Turkic origins is relatively low. The research was conducted using both quantitative and qualitative methods, enriched with literature reviews, surveys, and in-depth interviews. The findings highlight the development of the terminological system in Karakalpak Turkic and reveal its deficiencies in this field. The results of the study emphasize the need to enhance the scientific capacity of the language and to prepare a Turkicized philosophical term dictionary for Karakalpak Turkic. In conclusion, this research contributes to the systematic examination of philosophical terms in Karakalpak Turkic, aiming to shed light on the potential of the language as a scientific tool and its cultural heritage. The planned comprehensive philosophical term dictionary is expected to serve as a valuable resource for researchers and students in this field.