Kazak Türklerinde erkek ve kadın giyim kuşam adları

Abstract

Bu çalışma, Kazak Türkleri özelinde, tarihî ve çağdaş Türk yazı dilleri erkek ve kadın giyim kuşam adlarının karşılaştırmalı ve köken bilim çözümlemesine odaklanmaktadır. Arşiv kaynakları, akademik çalışmalar, sözlü tarih verileri, bilimsel kayıtlar, halk anlatıları ve modern dil verilerine dayanan araştırma, giysi adlarının kökenlerini, anlam değişmelerini ve yapı özelliklerini dizgeli bir şekilde incelemektedir. Karşılaştırmalı yöntem kullanılarak, farklı dönem ve bölgelerde erkek ve kadın giysilerine dair terimlerin dilsel gelişim süreçleri değerlendirilirken, köken bilimsel çözümleme bu terimlerin zaman içinde kültürel etkileşimlerle nasıl zenginleştiğini ortaya koymaktadır. Bulgular, bölgesel farklılıklar, toplumsal cinsiyet rolleri ve kültürel aktarım süreçlerinin giyim terim bilimselliğinin oluşumunda belirleyici rol oynadığını göstermektedir. Ayrıca, bu adların yalnızca işlevsel bir etiket olmanın ötesinde, toplumsal kimlik, törensel uygulamalar ve ortak kültürel belleğin daha derin yönlerini yansıttığı vurgulanmaktadır. Sözlü geleneklere dayalı tamamlayıcı araştırmalar ve akademik çalışmalarla desteklenen çözümleme, Türk yazı dillerindeki dilsel süreklilik ve yenilik arasındaki canlı etkileşimi daha da aydınlatmaktadır. Çalışmanın sonuç kısmında, köken bakımından tezde ele alınan konuyla ilgili sözcüklerin kökenleri tespit edilerek yapılan etimolojilerinden hareketle Türkçenin türetme gücü konusunda değerlendirmeler yapılmıştır. Genel olarak, bu araştırma, Kazak Türkleri bağlamında Türk halklarının giyim kuşamının terim bilimsel incelenmesinin daha geniş tarihî, kültürel ve dilbilimsel olguların anlaşılmasında kritik bir rol oynadığını göstermektedir. Tarihî ve çağdaş görüngeyi birleştiren çalışma, kültürler arası etkileşimlere dair değerli içgörüler sunmakta ve gelecekteki disiplinler arası araştırmalar için yöntem bilimsel bir kaynak yapıt oluşturmaktadır. Ayrıca, bulgular dilsel yenilikler yoluyla kültürel kalıtın dirençliliğini vurgulamakta ve Türk halkları arasındaki kimlik evrimine dair daha derin bir bakış açısı sunmaktadır.

This study focuses on the comparative and genealogical analysis of male and female clothing names in historical and contemporary Turkic written languages, with a special focus on Kazakh Turks. Based on archival sources, academic studies, oral history data, scientific records, folk narratives and modern language data, the research examines the origins, semantic evolution and structural features of clothing names in a sequential manner. Using a comparative methodology, the linguistic development of terms for men’s and women’s clothing in different periods and regions is assessed, while an origins analysis reveals how these terms have been enriched over time through cultural interactions. The findings show that regional differences, gender roles and cultural transmission processes play a decisive role in the formation of clothing terminology. It is also emphasised that these names are not merely functional labels, but reflect deeper aspects of social identity, ceremonial practices and shared cultural memory. The analysis, supported by complementary research based on oral traditions and academic studies, further illuminates the lively interaction between linguistic continuity and innovation in Turkic written languages. In the concluding part of the study, the origins of the words related to the subject discussed in the thesis in terms of origin are determined and evaluations are made on the derivational power of Turkish based on their etymologies. In general, this research shows that the terminological study of the clothing of Turkic peoples in the context of Kazakh Turks plays a critical role in understanding broader historical, cultural and linguistic phenomena. Combining historical and contemporary perspectives, the study offers valuable insights into cross-cultural interactions and constitutes a methodological reference work for future interdisciplinary research. Furthermore, the findings emphasise the resilience of cultural inheritance through linguistic innovations and offer a deeper insight into the evolution of identity among Turkic peoples.