Eski Mezopotamya’da Ölüm ve Öteki Dünya Sembolü Olarak Akbaba

Abstract

Tarihin farklı dönemlerinde yaşamış çeşitli topluluklarda ve kültürlerde akbaba hem yırtıcı hem de kutsal olarak kabul edilmiştir. Bu yüzden insan düşüncesinde ve dini inancında olumsuz anlamlar taşıyan bu yırtıcı kuş ile ilgili erken buluntular tarih öncesi döneme kadar uzanmaktadır. Özellikle Eski Yakın Doğu coğrafyasının farklı yerlerinde yürütülen arkeolojik kazılar neticesinde ele geçen tüy, kemik, kanat, pençe gibi veriler akbabanın simgesel açıdan dini ritüellerde kullanıldığına işaret etmektedir. Hatta bazı yerlerde ortaya çıkarılan tasvirli eserler akbabaların ölüm ve öteki dünyayla bağlantılı olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda karakteristik açıdan evcil ve yabani hayvan ölüleriyle beslenen akbabanın doğal arındırıcı olduğu, ölüm ve yeniden doğuşu simgelediğine inanılmıştır. Mezopotamya’nın Prehistorik Devirlerinde ortaya çıkan bu sembolik düşüncenin tarihi dönemlerde de devam ettiği tasvirli sanat eserlerinden anlaşılmaktadır. Hatta akbabanın doğal rolüyle bağlantılı olarak savaş sahnelerinde ölü düşman askerleriyle beslendiği betimler bulunmaktadır. Nitekim leş yiyici bir tür olan akbabanın Eski Mezopotamya’nın tarih öncesi dönemlerinden itibaren ölüm, öteki dünya, yeniden doğuş ve savaşın betimlendiği sahnelerde doğrudan yer aldığı görülmektedir. Öyle ki bu kuş türünün günümüzde bazı modern toplumların ölüm ritüellerinde de aktif olduğu gözlemlenmektedir.