Okta sübstitüe morfolin grupları bağlı yeni çinko ftalosiyanin bileşiklerinin sentezi ve yapılarının aydınlatılması

Abstract

Fotodinamik terapide fotoduyarlaştırıcı olarak kullanılan ftalosiyanin bileşikleri kanserli hücreler üzerinde umut verici sonuçlar göstermektedir ve bu alanda yapılan çalışmalarda büyük önem arz etmektedir. Antiinflamatuar ve antimikrobiyal olması gibi avantajlı özellikler gösteren morfolin bileşiği aynı zamanda kolay sentez yöntemlerine sahiptir. Morfolin grupları bağlı ftalosiyanin bileşiklerinin antikanser ajan olarak kullanılabileceği düşünülmektedir. Klik kimyası biyokonjugasyon, ilaç ve polimer kimyasında büyük öneme sahiptir. Bakır katalizli azid-alkin sikloadisyonu sonucu sentezlenen triazol halkasına sahip ftalosiyaninlerin biyolojik aktiviteleri, tıbbi uygulamalar açısından önem kazanmıştır ve yapılan çalışmalar artmaktadır. Sunulan bu tez çalışmasında oktasübstitüe morfolin grupları bağlı ftalosiyanin bileşikleri sentezlenmiştir. 4,5-bis((2-iyodoetil)tiyo)ftalonitril bileşiği ve morfolin bileşiğinin kuru DMF çözeltisi içinde gerçekleşen reaksiyonu sonucunda 4,5-bis((2-morfolinoetil)tiyo)ftalonitril bileşiği elde edilmiştir. Elde edilen bileşik DBU varlığında çinkoasetat ile reaksiyona sokulmuş ve çinko ftalosiyanin bileşiği sentezlenmiştir. Triazol halkası içeren çinko ftalosiyanin bileşiğinde öncelikle ((4,5-disiyano-1,2-fenilen)bis(sulfanedil))bis(etan-2,1-dil) bis(4-metilbenzenesülfonat) bileşiği kuru asetonitril içinde NaN3 ile reaksiyona sokulmuştur. Bu reaksiyon sonucunda 4,5-bis((2-azidoetil)tiyo)ftalonitril bileşiği elde edilmiştir. Sonrasında bu bileşik ile 4-(prop-2-in-1-il)morfolin bileşiği kullanılarak kuru tersiyer bütanol (ter-bütanol) içinde CuAAC klik reaksiyonu gerçekleştirilmiştir. Sentezlenen triazol halkalı ftalonitril bileşiğinden çinko ftalosiyanin bileşiği sentezlenmiştir. Son olarak sentezlenen çinko ftalosiyanin bileşikleri, in-vitro ve in-vivo çalışmalarda kullanılmak üzere metil iyodür kullanılarak suda çözünür hale getirilmiştir. Sentezlenen her bir maddenin yapıları FT-IR ve kütle spektrometreleri, 1H NMR ve 13C NMR, UV‒vis spektrofotometresi kullanılarak aydınlatılmış ve karakterizasyonu gerçekleştirilmiştir.

Phthalocyanine compounds used as photosensitizers in photodynamic therapy show promising results on cancer cells and are of great importance in studies conducted in this field. Morpholine compound, which exhibits advantageous properties such as being anti-inflammatory and antimicrobial, also has easy synthesis methods. It is thought that phthalocyanine compounds with morpholine groups attached can be used as anticancer agents. Click chemistry is of great importance in bioconjugation, drug and polymer chemistry. The biological activities of phthalocyanines containing triazole rings synthesized as a result of copper-catalyzed azide-alkyne cycloaddition have gained importance in terms of medical applications and the studies conducted are increasing. In this thesis study, phthalocyanine compounds with octasubstituted morpholine groups attached were synthesized. As a result of the reaction of 4,5-bis((2-iodoethyl)thio)phthalonitrile compound and morpholine compound in dry DMF solution, 4,5-bis((2-morpholinoethyl)thio)phthalonitrile compound was obtained. The obtained compound was reacted with zinc acetate in the presence of DBU and zinc phthalocyanine compound was synthesized. In the zinc phthalocyanine compound containing triazole ring, firstly ((4,5-dicyano-1,2-phenylene)bis(sulfanedyl))bis(ethane-2,1-dyl)bis(4-methylbenzenesulfonate) compound was reacted with NaN3 in dry acetonitrile. As a result of this reaction, 4,5-bis((2-azidoethyl)thio)phthalonitrile compound was obtained. Then, CuAAC click reaction was carried out in dry tert-butanol using this compound and 4-(prop-2-yn-1-yl)morpholine compound. Zinc phthalocyanine compound was synthesized from the synthesized triazole ring phthalonitrile compound. Finally, these synthesized zinc phthalocyanine compounds were made water soluble using methyliodide for in vitro and in vivo studies. The structures of each synthesized substance were elucidated and characterized using FT-IR and mass spectrometers, 1H NMR and 13C NMR, UV‒vis spectrophotometer.