AHP yöntemiyle kentiçi yol ağlarında kavşak tür seçimi

Abstract

Kavşaklar, farklı yönlerden gelen trafik akışlarının birleştiği, ayrıldığı (örüldüğü) veya kesiştiği ulaşım ağlarının kritik noktalarıdır. Kent içi trafiğinin giderek daha karmaşık hale gelmesi ve artan yoğunluk seviyeleri nedeniyle, kavşaklarla ilgili sorunlar ulaşım plancıları ve mühendisleri için önemli bir endişe kaynağı olmaya devam etmektedir. Kavşak tasarımının temel amacı, kavşak alanındaki çatışma noktalarını ortadan kaldırarak veya stratejik olarak uzaklaştırarak hem yaya hem de araç güvenliğini artırmaktır. İyi tasarlanmış bir kavşak, yalnızca trafik gecikmelerini en aza indirmek ve güvenliği artırmakla kalmayıp, aynı zamanda trafik kapasitesini optimize etmeli ve yakıt tüketimi ile emisyon gibi çevresel etkileri azaltmalıdır. Uygun kavşak türünün seçimi, birden fazla faktörü içeren karmaşık bir karar verme sürecidir. Trafik gecikmesi, güvenlik performansı, kapasite, inşaat ve işletme maliyetleri ile çevresel etkiler gibi kriterlerin dikkatlice analiz edilmesi gerekmektedir. Ancak, bu kriterler bağımsız olarak değerlendirildiğinde, çelişkili sonuçlar ortaya çıkabilir ve bu durum tasarım aşamasında kapsamlı ve objektif bir sonuca ulaşmayı zorlaştırabilir. Bu sorunun üstesinden gelmek için, bu çalışmada çok ölçütlü karar verme (MCDM) yöntemleri kullanılarak farklı kavşak alternatiflerinin sistematik ve dengeli bir şekilde değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda, Denizli'deki Üniversite Kavşağı için bir vaka çalışması gerçekleştirilmiş ve trafik verileri toplanarak analiz edilmiştir. Dönel kavşak, sinyalli dönel kavşak, sinyalli kavşak, durak kontrollü kavşak ve köprülü kavşak gibi farklı kavşak türleri Sidra Intersection yazılımı kullanılarak modellenmiştir. Bu modellerden elde edilen trafik gecikmesi, inşaat maliyeti, yakıt tüketimi ve trafik güvenliği göstergeleri gibi veriler Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) yöntemiyle sistematik olarak değerlendirilmiştir. Çalışma, bu nicel değerlendirmeleri bütünleştirerek işletme verimliliği, güvenlik ve ekonomik uygulanabilirlik arasında denge sağlayan en uygun kavşak türünü belirlemeyi amaçlamaktadır.

Intersections are critical points within transportation networks where traffic flows from different directions merge, diverge (weave), or cross. Due to the increasing complexity of urban traffic and rising congestion levels, intersection-related problems continue to be a major concern for transportation planners and engineers. The primary objective of intersection design is to enhance both pedestrian and vehicular safety by either eliminating or strategically relocating conflict points within the intersection area. A well-designed intersection should not only minimize traffic delays and improve safety but also optimize traffic capacity and reduce environmental impacts such as fuel consumption and emissions. The selection of an appropriate intersection type is a complex decision-making process involving multiple factors. Traffic delay, safety performance, capacity, construction and operational costs, and environmental impacts must be carefully analyzed. However, when these criteria are evaluated independently, they may yield conflicting results, making it challenging to reach a comprehensive and objective conclusion during the design phase. To address this issue, this study employs multi-criteria decision-making (MCDM) methods to systematically and balancedly evaluate different intersection alternatives. In this context, a case study was conducted for the University Intersection in Denizli, where traffic data were collected and analyzed. Various intersection configurations—including roundabout, signalized roundabout, signalized intersection, stop-controlled intersection, and grade-separated intersection—were modeled using Sidra Intersection software. The data obtained from these models, such as traffic delay, construction cost, fuel consumption, and traffic safety indicators, were systematically evaluated using the Analytic Hierarchy Process (AHP). The study aims to integrate these quantitative assessments to determine the most suitable intersection type, balancing operational efficiency, safety, and economic feasibility.