TÜREV FİNANSAL ARAÇLAR ve MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Abstract

Değişen ekonomik ve siyasal koşullar neticesinde mal, hizmet ve sermaye akımları ulusal boyuttan çıkıp uluslararası boyuta taşınmıştır. Küreselleşme olarak adlandırılan bu yeni durum ile dünya artık tek bir pazar haline gelmiştir. Bu gelişmeler, dünya finans piyasalarında da etkilerini göstermiş ve dünya üzerinde farklı ülkelerdeki finansal piyasalar birbiriyle bütünleşmiştir. Küreselleşmenin getirdiği zorlu rekabet şartların da işletmeler, faaliyetlerinin devam etmesi amacıyla, maruz kaldıkları riskleri önleyebilmek için geleneksel finansal araçlara alternatif olabilecek yeni finansal araçlara ihtiyaç duymuşlardır. Finans dünyasında risk yönetim anlayışının ortaya çıkması ile bun un etkin biçimde yapılmasına olanak sağlayacak finansal araçlar geliştirilmiştir. Bu finansal araçların en önemlisi ise, geleneksel finansal araçlardan türetilerek işletmelerin m aruz kaldıkları risklere karşı kullanılan türev finansal araçlardır. G ünümüzde, dünya çapında başarı sağlayan ve işlem hacmi her yıl sürat le artan türev finansal araçlar, yatırımcılara piyasada karşılaştıkları riskleri başka kesimlere aktarma im kanı sunar. Böylece bu risklerin yönetilmesini sağlayarak fiyat dalgalanmalarını azaltır, geleceğe yönelik tahminlerde bulunmayı kolaylaştırır ve piyasa mekanizmasına işlerlik kazandırır. Finansal piyasalarda birçok ihtiyaca cevap veren türev finansal araçlar bazı sorunları da beraberinde getirmiştir. Bu sorunların başında, türev finansal araçların muhasebe kayıtlarına alınması gelmektedir. Türev finansal araçları kullanan işletmeler için bunların finansal tablolarda nasıl raporlanacağı, hangi değerleme ölçüsünün kullanılacağı, bu araçlardan doğan kazanç ve kayıpların finansal tablolara ne zam an ve nasıl aktarılacağı, son derece önemli konuları oluşturmaktadır. Bu tez çalışması; finansal piyasaların en önemli kollarından biri olan türev finansal piyasaların, bu piyasalarda kullanılan türev araçların , bu konuda yayınlanan muhasebe standartlarının açıklanması ve türev finansal sözleşmelerle ilgili muhasebe kayıtlarının örneklendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Due to changing economic and political conditions, goods, service and capital trends have become international ra th e r than national. W ith this new situation, called localism, the w orld has become a single m arket. These developm ents showed its effect on the financial m arkets of the w orld and financial m arkets in different countries of the w orld have become integrated w ith each other. C hallenging competetive conditions resulting from the globalization, the enterprises need new financial instrum ents th a t may act as an alternative to the traditional ones in o rd er to prevent risks they may be subject to. Financial instrum ents w ere developed to enable effective risk m anagem ent thanks to the developm ent of risk m anagem ent. The most im p o rtan t of these financial instrum ents are derivative financial instrum ents which are derived from traditional financial instrum ents to be used against the risk. Today, derivative financial instrum ents have achieved sucess around the w orld w ith increasing transactions and volume year by year, which allows the investors to tra n sfe r risks they encounter in the m ark et to the other sectors. Thus, by m anaging such risks, price fluctuations may be reduced, projections may be m ade easily and m arket m echanism m ay function. D erivative financial instrum ents responding the various needs w ithin the m arket have also brought some problem s. The most obvious one is to enter derivative financial instrum ents into accounting records. How the derivative financial instrum ents are reported, which valuation m ethod is used, how and when the profit and loss are tra n sfe rrre d to the financial statem ents are all im portant issues. This dissertation is p rep ared w ith the aim of exemplifying derivative financial m arkets th a t are the m ost significant branches of the financial m arkets, derivative instrum ents used in such m arkets, description of accounting standards publised and accounting records concerning derivative financial agreem ents