Pîr Mehmed Bin Yusuf El Ankaravî Tercümân El-lüga (Lügat-ı Karapîrî)

Abstract

Although Pir Mehmed Bin Yusuf Ankaravi, a 15th century wise man, is known in the field of science, literature and Islamic law, he is more reputed with respect to language and literature. His work was reproduced in 1719 during the era of Mahmud the First. Dervish Mustafa, the inspector of Foundation Institute of that time, had this work written. Lügat-i Kara Piri , one of the four other works of Pir Mehmed Bin Yusuf, was obtained from Revan Kiosk in Topkapı Palace. The work is an Arabic- Turkish dictionary. Turkish equivalents of Arabic words were given and these words were used in the sentence as an example. Since this study mainly focused on Turkish language parts of the work, parts related to Arabic shown as "Arabic component (a.u)". After the work was transcribed, it was analyzed in terms of phonetic and morphological features and their examples were also given. Although this work was written in Ottoman Turkish period, it has more features belonging to Old Anatolian Turkish. We are of the opinion that, this work that was written in the 15th century will contribute to literature and science world and also it will be beneficial for our language's historical development.

Pir Mehmed Bin Yusuf Ankaravi bilim, edebiyat ve fıkıh dünyasında tanınan 15. yüzyıl âlimlerinden biri olsa da daha çok dil ve edebiyat yönünden tanınmış âlimlerden biridir. Eser Birinci Mahmud döneminde 1719 yılında istinsah edilmiştir. Bu eseri dönemin Vakıflar Müfettişi Derviş Mustafa yazdırmıştır. Pir Mehmed Bin Yusuf’un dört eserinden biri olan Lügat-i Kara Piri Topkapı Sarayı Revan Köşkünden temin edilmiştir. Eser Arapça-Türkçe bir lügattir. Arapça sözcüklerin Türkçe karşılıkları verilmiş ve cümle içeresindeki kullanımları ile örneklendirilmiştir. Türkçe kısımları üzerinde çalışma yapıldığı için Arapça kısımlar ‘’ Arapça unsur (a.u. ) ‘’ olarak verilmiştir. Eser transkribe edildikten sonra ses ve şekil bilgileri yönüyle incelenmiş ve örnekleri verilmiştir. Eser Osmanlı Türkçesi döneminde yazılmış olsa da daha çok Eski Anadolu Türkçesi özellikleri görülmektedir. 15. yüzyılda yazılan bu eserin edebiyat ve bilim dünyasına katkı sağlayacağı ve dilimizin tarihi gelişimi açısından faydalı olacağı kanısındayız .