Türk romanında mitik görünüm (1980-2005)

Abstract

The myths, which are products of the dispute of humanity to grasp the existence and universe in the early period before the phase of scientific information, explain and interpret the events, facts, objects, human being, briefly the life; these myths also bring them in visibility by framing with a story. The myths emerged from the adventure and experience of mankind on earth can be described as an intellectual production which includes the collective destiny and collective story of human race. The myths as a rich source, which not only display the level of consciousness of human beings in the early period but also support modern arts, provide wide opportunities for literature and the novel as its subspecies as well. The novelists, reveal unchanging aspects of human beings by using myths in their arts, and produce rich artworks by processing them. This situation regularizes the collective consciousness, culture and art, and also strengthens literary works. In the first part of this thesis study named as Mythical Appearance in Turkish Novel (1980-2005), the concept of myth, its development and its meaning for humanity are tried to reveal; the theories about myth are introduced, and myths are tried to handle within the scope of a specific plan. In the second part entitled Mythical Appearance in Turkish Novel (1980-2005,) the view that the myth gains in selected literary works is tried to be determined. The novels are introduced before, the plots are revealed, and then the function and meaning of mythical elements in fictional world is emphasized with intertextual relations. The views of mythical elements in novels are tried to classified, their meanings and bonds with fictional world are tried to reveal. In some novels which clearly benefit from myths, it is seen that the mythical elements take part in the surface structure of literary works. However, when the myths take part hidden through in novels, the mythical elements figure in the deep structure of literary works. Structural and semantic transformations are tried to reveal by intertextuality.

İnsanlığın bilimsel bilgiye geçmeden önceki erken dönemde varlığı ve evreni kavrama çabasının ürünü olan mitler, olayları, olguları, nesneleri ve insanları, kısacası hayatı anlamlandırır, yorumlar; bir öyküyle birlikte çerçeveleyerek onlara görünürlük kazandırır. İnsanlığın yeryüzündeki serüveninden ve deneyiminden ortaya çıkan mitler, insan soyunun ortak yazgısı ve ortak öyküsünü içine alan zihinsel bir üretimdir. Erken dönem insanının bilinç düzlemini sergilediği gibi modern sanatları besleyen zengin bir kaynak olan mitler, edebiyat ve onun alt türü durumundaki roman için de geniş imkânlar sağlar. Roman yazarları, sanatlarını mitlere açtıkça insanın değişmeyen yanlarını bulup çıkarır, onları işleyerek zengin eserler ortaya koyar. Bu da kolektif bilince, kültüre ve sanata devamlılık kazandırdığı kadar edebiyat eserlerine güç katar. Türk Romanında Mitik Görünüm (1980-2005) başlığını taşıyan bu çalışmanın I. Bölümünde öncelikle mit kavramı, ortaya çıkışı, insanlık için taşıdığı anlam ortaya konmaya çalışılmış; mit hakkında ileri sürülen teoriler tanıtılmış, belirli bir plan çerçevesinde mite yaklaşma, onu ele alma çabası içinde olunmuştur. Türk Edebiyatında Mitik Görünüm (1980-2005) başlığıyla II. Bölümde Türk romanında mitin edebiyat ürünlerinde kazandığı görünüm belirlenmeye çalışılmıştır. Önce romanlar tanıtılmış, olay örgüsü ortaya konmuş, daha sonra metinlerarası düzlemde romanların gönderme yaptığı eserler tanıtılmış, mitik ögelerin romanın dünyasındaki işlevi ve anlamı üzerinde durulmuştur. 1980-2005 yılları arasında ele alınan romanlardaki mitik ögelerin görünümünün sınıflandırmasına gidilmiş, anlamları, roman dünyasıyla olan bağı ortaya konmaya çalışılmıştır. Kimi romanlarda mitlerden açıkça yararlanıldığında mitik ögelerin sanat eserinin yüzey yapısında yer aldığı, mitlere kapalı göndermelerle metinlerarasılık kurulduğunda mitik ögelerin sanat eserinin derin yapısında yer aldığı tespit edilmiş, mitlerin biçimsel ve anlamsal fonksiyonu ve dönüşümleri üzerinde durulmuştur.