Sınıf öğretmenlerinin sayı duyusu düzeyleri ve ilkokulu matematik öğretiminde kullanma durumları

Abstract

Bu araştırmanın amacı sınıf öğretmenlerinin sayı duyusu düzeylerini belirlemek ve ilkokul matematik öğretiminde sayı duyularını kullanma durumlarını incelemektir. Hem nitel hem de nicel araştırma yöntemlerinin içeren karma desenli araştırma yönteminden yararlanılan çalışmanın katılımcılarını 2015-2016 eğitim öğretim yılında Denizli il merkezinde görev yapmakta olan sınıf öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kayhan Altay (2010) tarafından geliştirilen “sayı duyusu testi”, araştırmacı tarafından geliştirilen “yarı yapılandırılmış gözlem formu” ve “yarı yapılandırılmış görüşme soruları” kullanılmıştır. Çalışmada ilk olarak 302 sınıf öğretmenine sayı duyusu testinin uygulandığı tarama yöntemi gerçekleştirilmiştir. Sayı duyusu testinden elde edilen verilerin analizinde betimsel istatistik teknikleri kullanılmıştır. Ardından bu sayı duyusu testinin sonuçlarına dayalı olarak seçilen üç matematik öğretmeni ile yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Sonrasında üç öğretmenin dersleri gözlemlenmiş ve bu gözlemler esnasında gözlem formundan yararlanılmıştır. Üç öğretmenin derslerinin gözlemlenmesi sırasında alınan alan notları ve yarı yapılandırılmış görüşmeler çalışmanın diğer verilerini oluşturmaktadır. Toplanan bu veriler analiz edilirken betimsel analizden yararlanılmıştır. Verilerin analizinden elde edilen bulgular incelendiğinde, sınıf öğretmenlerinin sayı duyusu düzeylerinin ortalamanın üzerinde bir düzeye sahip oldukları görülmüştür. Sınıf öğretmenlerin sayı duyuları ile cinsiyet ve mesleki kıdem değişkenleri arasında anlamlı bir farkın olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Mezun olunan program değişkeni açısından incelendiğinde sınıf öğretmenliğinden ve eğitim fakültesi dışındaki lisans programından mezun olan sınıf öğretmenlerinin eğitim yüksekokulundan mezun olan öğretmenlere göre sayı duyusu düzeylerinin daha yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin sayı duyusunu ilkokul matematik öğretiminde kullanma durumları incelendiğinde ise sayıları esnek bir şekilde birleştirip ayırarak işlemin sonucuna ulaşabilme, ifadelerin yeniden düzenlenmesi yaklaşımlarını kullanmadıkları, sonuçların kabul edilebilirliğini değerlendirebilme ve referans noktası kullanma yaklaşımlarını az kullandıkları görülmüştür. Sınıf öğretmenlerinin en çok kullandıkları yaklaşım ise öğrencilerin, hesaplama yaparken farklı stratejileri kullanabilmelerini sağlamadır.

The aim of this study is to determine the level of primary school teachers’ number sense and to examine using their number sense in primary mathematics teaching. The participants of the study, which is designed as a mixed methods approach including qualitative and quantitative research methods, were 302 primary teachers who were working in the center of Denizli in the 2015-2016 academic year. In the study, the data collection tools were “the test of number sense” developed by Kayhan Altay (2010), “an observation form” and “a semi-structured interview form” designed by the researcher. Firstly, a survey was conducted in the context of the study that 302 primary teachers implemented the test of number sense. The data from the test were analyzed by using descriptive statistical technics. Then, the semi-structured interviews were done with the three teachers selected based on the results of the test of number sense. After then, the three teachers’ lessons were observed and the observation form was used during the observations. These data were analyzed with qualitative descriptive analyze method. When examined the findings from data analyses, it was seen that the primary teachers’ number sense were above average in some degree. There was not a significant difference between the teachers’ number sense and gender and year of experience. Also, when examined the teachers’ number sense in terms of the type of graduate school, the levels of number sense of the teachers who had graduated from primary school teaching and undergraduate program excluding the faculty of education were higher than that of the teachers who had graduated from education graduate schools. When examined the using three teachers’ number sense in primary mathematics teaching, it was seen that they did not use the approaches of being able to obtain the result by separating the numbers and adding them together in a flexible way and rearrangement of the expressions, but they underused the approaches of being able to evaluate reasonableness of the results and using reference points. They commonly used the approach of providing for the students to be able to use different strategies while calculating.