Denizli ve civarının jeolojik özelliklerinin uzaktan algılama yöntemi ile incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada jeolojik uzaktan algılamaları kapsamında, Landsat 5 ve Landsat 7 uydu görüntüleri yardımıyla, litolojik birimlerin haritalanması, alterasyon kuşaklarının belirlenmesi ve arazi örtüsündeki değişimlerin belirlenmesi çalışmaları yapılmıştır. Litoloji belirleme çalışmaları için Hambat ve çevresini içerisine alan ve 1987 yılında alınmış Landsat 5 TM uydu görüntülerinden çıkarılan sayısal görüntüler üzerinde bazı litoloji ayrım yöntemleri incelenmiştir. Çalışmada, görsel yorumlama için kullanılan litoloji ayrım yöntemleri, Abrams ve Sultan yöntemleri, 741, 754 TM bantları ile oluşturulan kompozit görüntüler, Optimum İndeks Faktör (OIF) ve 6 TM bandı üzerinde gerçekleştirilen temel bileşenler analizi analizidir (PCA). Bu görüntüler, bölgenin 1:100000 lik jeolojik haritasıyla kıyaslandığı zaman, bölge litolojisinin genel hatlarını en iyi ortaya çıkaran yöntemlerin, 741 ve 754 TM bantları ve PC1, PC3 ve PC4 ile oluşturulan kompozit görüntüler olduğu gözlenmiştir. Denizli M21-M22 paftaları içerisindeki demir oksit ve kil minerallerini haritalamak için Landsat 5 uydu görüntülerine sırasıyla bant oranlaması (3/1-demir oksit, 5/7-kil mineralleri için), 6 TM bandı üzerinde temel bileşenler analizi ve seçmeli bantlar üzerinde temel bileşenler analizi (Crosta yöntemi) uygulanmıştır. Tüm yöntemlerin demir oksit anomalisi olarak vurguladığı alanın gerçekte demir oksit cevherleşmelerinin olduğu arazi gözlemleriyle tespit edilmiştir. Ancak kil mineralleri için üç yöntemin ortak olarak vurguladığı bir alan bulunmamaktadır. Arazi örtüsündeki değişimi belirlemek amacıyla 1987 ve 2000 yıllarında Landsat 5 ve Landsat 7 uydularından alınmış görüntüler incelenerek bu süre içerisinde Acıgöl ve çevresindeki değişiklikler incelenmiştir. Görüntüler karşılaştırılmadan önce Landsat 5 uydusuna göreceli düzeltme yöntemleri uygulanmıştır. Değişim yakalama için uygulanan yöntemler, Gerçek görüntü bantları farkı, ''Tasseled Cap''-parlaklık, nem farkı, NDVI farkı, Temel Bileşen -1 ler farkı, Temel Bileşenler Analizi-Değişim bantları ve Kullanıcı kontrolsüz sınıflama (Post Sınıflama) yöntemleridir. ''Tasseled Cap''-nem farkındaki tüm yöntemler Acıgöl ve çevresindeki değişikliği net bir şekilde vurgulamıştır.

In this study, within the context of geological remote sensing, lithological mapping of units, determination of alteration zones and determination of land cover change studies have been carried out using Landsat 5 and 7 satellite images. For lithological studies, some lithological discrimination methods were examined on the digital images of Landsat 5 TM satellite images, taken in 1987 over Hambat and its surroundings. Lithological discrimination methods for visual interpretation used in this study are Abrams? and Sultan?s methods, composite images of 741, 754 TM bands, band determined by optimum indeks faktör, and principle components analysis carried out on 6 TM bands. When these images are compared with the 1:100000 scale geological map of the region, it has been observed that the best methods for the derivation of general lithological outline were the composite images consisting of 741, 754 TM bands and PC1, PC3, and PC4. For the mapping of iron oxides and clay minerals in M21-M22 section of Denizli, band ratioing (3/1-iron oxide, 5/7-clay minerals), principle components analysis on six TM bands and principle components analysis on selective bands (Crosta method) have been applied to Landsat 5 images. Areas appeared as iron oxide anomaly in all methods are in fact areas of iron oxide mineralizations that were determined by field observations. But no area was marked as clay anomaly by all three methods. For the study of determination of land cover changes, changes on Acıgöl and and its surroundings have been investigated using images of Landsat 5 and Landsat 7 taken in 1987 and 2000 respectively. Relative correction methods have been applied to Landsat 5 images before comparision. Methods applied for change detection are original band differencing, Tasseled Cap-brightness, wetness differencing, NDVI differencing, Principle components - 1s differencing, Principle components analysis-change bands ve unsupervised classification (Post classification). All methods except Tasseled Cap-wetness have clearly marked changes in the Acıgöl and its surrounding.