Çocuklarda dirençli demir eksikliği anemisi tanısında oral demir absorbsiyon testinin yeri ve dirençli demir eksikliği anemisi etiyolojisinin değerlendirilmesi

Abstract

Oral demir absorbsiyon testi (ODAT), demir eksikliği anemisi (DEA) olan hastalarda emilim problemlerinin taranmasında basit ve güvenli bir yöntem olarak görülmektedir. Son yapılan çalışmalarda ODAT demir eksikliği olan hastalarda demir emilimini değerlendirmede rutin bir klinik test olarak önerilmektedir. Klinik ve laboratuvar olarak DEA tanısı konulan 6 hafta oral demir tedavisi sonucu hemoglobin değerinde 1gr/dl’nin altında artış olan hastalarda dirençli demir eksikliği anemisi (DDEA) düşünülmelidir. Dirençli demir eksikliği olgularında Çölyak hastalığı, otoimmun gastrit, Helicobacter pylori’ye yönelik dair tarama önerilmektedir. Çocuklarda DDEA tanısını koyduracak süre ve doz konusunda net bir bilgi bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı; DEA tanısıyla başvuran hastalarda yapılan ODAT ile DEA ve DDEA ayırımını yapmak ve DDEA’nin etyolojisine yönelik Çölyak hastalığı ve Helicobacter pylori enfeksiyonu prevalansını saptamaktır. Çalışmamızda çocuk hematoloji polikliniğine DEA ön tanısı konan 18 ay-17 yaş arası 78 çocuk hasta retrospektif olarak değerlendirildi. Tüm hastalara ODAT yapıldı. 8 saatlik açlık sonrasında hastaların hemogram, serum demir, demir bağlama kapasitesi, serum ferritin düzeyine bakıldı. 4-6 mg/kg/gün +3 değerlikli demir oral yoldan verilerek uygulandı ve 2-4 saat sonra yalnızca serum demir düzeyi bakıldı. DDEA tanısı 6 haftalık oral demir tedavisi almalarına rağmen hemoglobin değerinde 1 gr/dl‘den daha az artış olarak kabul edildi. DDEA olanlara etiyolojiye yönelik serum doku transglutaminaz Ig A, anti-endomisyum antikor ve gaitada Helicobacter pylori antijeni testleri yapıldı. DEA’li ve DDEA’li hastaların tedavi öncesinde hemoglobin değerleri arasında istatiksel fark yokken (p>0,05), her iki grup arasında tedavi sonrası 6. hafta hemoglobin değerleri arasında istatiksel anlamlı fark bulundu (p<0,001). DDEA’li olan hastalarda 0. saat ve 3. saat serum demir düzeyleri arasında istatiksel fark bulunmadı (p>0,05). DDEA olan hastaların 3. saat serum demir düzeyi DEA olanlara göre düşük bulundu. ODAT’ nin ROC eğrisine göre eğri altındaki alan 0,96 (p<0,001) olup kesim değeri 30 mg/dl alındığında sensitivitesi %74,4, spesifitesi %93 saptandı. DDEA’li olan 38 hastada etiyolojiye yönelik bakılan doku transglutaminaz Ig A 5 (%12,8) kişide pozitif, antiendomisyum antikor 5 (%12,8) kişide pozitif ve gaitada Helicobacter pylori antijeni 6 (%15,4) kişide pozitif saptandı. Bu çalışmayla çocuklarda demir emilimini değerlendirmede ODAT’nin yararlı ve güvenilir bir test olduğunu düşünmekteyiz. Çalışmamızda demir emiliminin DDEA olanlarda azaldığı görülmüştür. DDEA’nde etyolojiye yönelik tarama yapılması ve demir emilimini değerlendirmede ODAT’nin kullanılabileceğini düşünmekteyiz. Ancak bunun için kontrollu, geniş kapsamlı ve uzun çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Oral iron absorption test (OIAT) is seen as a simple and safe method in searching absorption problems in patients with iron deficiency anemia (IDA). In recent studies, OIAT is recommended as a routine clinical test in evaluation of iron absorption in patients with iron deficiency. It shall be considered that the patients diagnosed with IDA by clinical examination and laboratory results and hemoglobin values of whom increase under 1 gr/dl after six week oral iron treatment have refractory iron deficiency anemia (RIDA). In refractory iron deficiency cases, a research for Celiac disease, autoimmune gastritis and Helicobacter pylori is recommended. There are not any clear information about the period and dosage that is necessary for the diagnosis of RIDA in children. The objective of this study is to discriminate between IDA and RIDA by OIAT performed to patients who applied to a hospital with the diagnosis of IDA and to determine Celiac disease and Helicobacter pylori infection prevalence relating to the etiology of RIDA. In this study, 78 pediatric patients aged between 18 months and 17 years pre-diagnosed with IDA in pediatric hematology policlinic were evaluated retrospectively. OIAT was performed to all patients. After 8 hour fasting, the level of hemogram, serum iron, iron binding capacity and serum ferritin of patients was measured. 4-6 mg/kg/day trivalent iron was administered orally and after 2-4 hours, only serum iron level was measured. The diagnosis of RIDA was considered as the increase less than 1 gr/dl in hemoglobin value despite six-week oral iron treatment. Serum tissue transglutaminase Ig A, anti-endomisium antibody tests and Helicobacter pylori test in stool were performed relating to etiology to patients with RIDA. While there was no statistical difference between the hemoglobin values of patients with IDA and with RIDA before the treatment (p>0,05), a statistically significant difference was determined between the sixth week hemoglobin values of two groups after treatment (p<0,001). No statistical difference was detected between the 0. hour and 3. hour serum iron levels of patients with RIDA (p>0,05). The third hour serum iron level of patients with RIDA was detected lower than those with IDA. When, according to ROC curve, the area of OIAT under the curve was 0,96 ( p<0,001) and the cut-off value was taken as 30 mg/dl, the sensitivity of it was determined as %74,4 and the specifity as %93. When tests relating to etiology performed to 38 patients with RIDA, ıt was detected that the tissue transglutaminase Ig A was positive in five patients (%12,8) and antiendomisium antibody was positive in 5 patients (%12,8), and Helicobacter pylori antigen in stool was positive in six patients (% 15,4). With this study, we think that OIAT is beneficial and safe for the evaluation of iron absorption in children. İt was seen in this study that the iron absorption decreased in patients with RIDA. We think that OIAT may be used to evaluate iron absorption and to search for etiology in RIDA. However we need controlled, comprehensive and long-term studies for this.