Hasköy-Kızılağaç (Muş) barit yataklarının kökeni

Abstract

Muş bölgesi barit yatakları Bitlis Metamorfikleri içerisinde, Mutki Grubu’na ait Orta-Üst Devoniyen yaşlı Meydan Formasyonunun rekristalize kireçtaşları içerisinde yer almaktadır. Barit oluşumları yan kayaç içerisindeki faylar ve süreksizliklerdeki damarlar şeklinde gözlenmektedir. Mineral parajenezi barit, pirit, kalkopirit, sfalerit, galen, kalkosin, kovellin, malakit, azurit, hematit, limonit ve kuvarstan oluşmaktadır. Damarlardaki barit konsantrasyonu % 12 ile % 56,1 arasında değişirken yan kayaçlarda bu miktar %0,14 ile %19,6 arasında gözlenmektedir. Baritlerin ? 34SVCDT değerleri 20,84‰ ile 42,09‰ arasında değişmektedir ve Devoniyen deniz suyu sülfatlarının (yaklaşık ?34S 23–24‰), bakteriyel indirgenmesiyle oluştuğunu göstermektedir. Baritlerin 87Sr/86Sr izotop değerleri 0,710082 ve 0,714090 arasında gözlenirken yan kayaçlarda bu değerler 0,710801 ve 0,713822’dir. Yan kayaçların 18OSMOW izotop değerleri 14,7 ile 20,9‰ arasında değişirken, bu değerler baritler için 12,3 ile 16,3‰ arasında değişmektedir. Deniz suyu kıtasal şelf ortamındaki süreksizlikler boyunca bir sirkülasyona girmiş ve sokulum yapmış olan granit intrüzyonu ısıtıcı görevini üstlenmiştir. Deniz suyu bu sırada yan kayaçlardan Ba ve Sr gibi elementleri çözerek bünyesine alır. Kireçtaşı çökelimi gözlenen, şelf ortamının, göreceli olarak daha derin bir yerinde yüzeye çıkan çözeltinin sülfatlarının 34S miktarı bakteriyel indirgenme sonucu zenginleştirilmiştir ve yan kayaçları olan kireçtaşlarıyla aynı anda barit oluşumuna neden olmuştur. Mineralizasyon sonrasında birimlerin karaya yerleşmesi sırasında metamorfizma koşulları altında baritlerin bir kısmı yeniden kristallenirken bir kısmı remobilize olarak oluşan kırık ve çatlaklara yerleşmiştir.

Barite mineralization occurs in recrystallized dolomitic limestone of the Devonian Meydan Formation in the Bitlis Metamorfites of Muş region, southeast Anatolia, Turkey. Mineralization presents as veins in fractures and faults in the host rock. Mineral assemblages consist of barite, pyrite, chalcopyrite, sphalerite, galena, chalcocite, covellite, malachite, azurite, hematite, limonite and quartz. Barite concentration ranges from 12 to 56.1 wt.% in mineralized veins and from 0.14 to 19.6 wt.% in host rock. ? 34SVCDT values of barites range from 20.84 to 42.09‰, suggesting formation by bacterial reduction of Silurian-Devonian seawater (?34S approx 23–24‰) sulfate. 87Sr/86Sr isotope ratios of barite are between 0.710082 and 0.714090 and host rock ratios are between 0.710801 and 0.713822. 18O isotope values are range from 14.7 and 20.9‰ for host rocks and from 12.3 and 16.3‰ for barites. The barite mineralization formed as a result of circulation of sea water was heated by granite intrusion along fractures in a continental shelf environment. 34S enrichment of seawater sul-fate by bacterial activity and leaching of Ba and Sr from continental host rocks contributed to the production of the barite mineralization. Post-mineralization metamorphism resulted in barite recrystallization and remobilization as well as the production of other sulfide phases.