Gümüşhane-Torul-Yücebelen (Adile mezrası) ve yakın dolayının jeolojik ve petrografik olarak incelenmesi

Abstract

Gümüşhane ili, Torul ilçesine bağlı 1215,47 hektarlık alanı kapsayan çalışma alanı ve yakın dolaylarında önce 1/5000 ölçekli jeoloji haritası ve daha sonra da cevherleşmenin yer aldığı alanlar dâhilinde de 1/2000 ölçekli jeoloji haritası yapılmıştır. Ayrıca petrografik inceleme sonuçlarına göre mikrodiyoritin farklı derecede altere olduğu görülmüş ve petrografik incelemeler ile 1/2000 ölçekli alterasyon haritası oluşturulmuştur. Her iki çalışmada da incelen alan dâhilindeki litolojik birimlerin stratigrafik konumları ve birbirleri ile olan dokanak ilişkileri belirlenmiştir. Haritalama çalışmaları esnasında derlenene 129 adet kayaç örnekleri Pamukkale Üniversitesi'nde mikroskobik incelemeleri yapılarak mineral içerikleri belirlenmiş ve kayaçların adlamaları yapılmıştır. İncelenen alanda en altta bazalt ve bazaltik andezitlerden oluşan volkanik kayaçlar yer alır. Üst Kretase yaşlı bazalt ve bazaltik andezitik kayaçların üzerine, Üst Kretase yaşlı piroklastik kayaçlar gelmekte ve piroklastik kayaçlar üzerine de dasitik ve riyodasitik volkanik kayaçlar gelmektedir. Riyodasitler üzerine de piroklastik kayaçlar ile arakatkılı tortul kayaçlar gelmekte ve bunların üzerine de andezitik bazaltlar ve tekrar andezitik bazaltlar üzerine de piroklastik kayaçlarla arakatkılı tortul kayaçlar gelir. Yukarıda belirtilen tüm volkanik, piroklastik ve piroklastik kayaçlarla arakatkılı tortul kayaçlar, olasılıkla Üst Kretase-Eosen (?) yaşlı olan küçük granitoyit sokulumları ile kesilmektedir. Altta yer alan tüm birimleri tekrar olasılıkla Üst Kretase-Geç (?) Eosen yaşlı olan andezitik ve dasitik dayklar ile kesilmiştir. Çalışılan alanda haritalanabilir ölçekte dokuz adet cevherli zon belirlenmiş olup, bunlardan beş tanesi mikrodiyorit içindeki kırık zonlarda gelişmiştir. Bir tanesi, mikrodiyorit tortul kayaç dokanağında gelişmiştir ve diğerleri tortul kayaçlar içinde oluşmuştur. Cevherleşme doğrultuları K40-500B arasında değiştiği belirlenmiştir. Arazide D-1, D-2, E-1, E-2, F-1, F-2, F-3, F-4, F-5, F-6, H-1, H-2, I, J kotlu 14 adet yarma açılmıştır. Cevherli kuvars damarlarından alınan örneklerde yapılan cevher mikroskopisi çalışmalarında saptanan parajenez: galen, sfalerit, pirit, kalkopirit, altın, malakit, azurittir, kovellin, simitsonit, hematit, limonit, götit ve lepidokrasittir. Yarmalardan alınan örneklerin kimyasal analiz sonuçları da belirtilen parajenezin varlığını doğrulamaktadır. Au değeri lokasyona göre farklılık göstermektedir. Örneklerden elde edilen maksimum Au değeri ise, 7,428 ppm olarak belirlenmiştir. Elde edilen bulguların ışığında ada yayı bölgelerinde de gözlendiği gibi, incelenen alandaki altın içerikli Pb-Zn-Cu damarları porfiri sistemin üst zonlarına yer alabilen ve genellikle kırık zonlarında yerleşen kuvars damarlarına benzerlik sunmaktadır. Cevherli zonların çalışma alanındaki dağılımları göz önüne alındığında jeofizik yöntemler ile damarların konumları ve dağılımlarının incelenmesinin gerekli olduğu kanaatine varılmıştır.

Study area includes 1215, 47 hectare area which is in Torul town of Gümüşhane city. First, a geological map with 1/5000 scale has been made of this area and surroundings. After this, a geological map with 1/2000 scale has been made of the area involving the ore areas. Besides, according to results of petrographic examinations, microdiorites have been seen in different alteration levels and an alteration map has been formed with 1/2000 scale. Stratigraphic situations and contact relations with each other of the lithologic units which have been placed in the study area has been determinated. 129 rock samples that have been collected during mapping were examined with in microscopic aspect in Pamukkale University and its mineral composition and species were determined. In the study area, at the basement, volcanic rocks, which formed by basalts and basaltic andesits, are situated. Pyroclastic rocks overlie upper Cretaceous aged basalts and basaltic andesites, and dacidic and rhyodasidic volcanic rocks overlie these rocks. Dasidic and rhyodacidic rocks are overlain sedimentary rocks that are intercalated with piroklastik rocks and andesitic basalts overlie these rocks. Sedimentary rocks that are intercalated with pyroclastic rocks overlie andesitic basalts. Approximately Upper Cretaceous-Eocene aged minor granitoid intrusions intersect all volcanic rocks, pyroclastic rocks and sedimentary rocks that intercalated with pyroclastic rocks mentioned above. Lastly, all these rock units intersect by Upper Cretaceous-Eocene aged andesitic and dacitic dykes. Nine ore zones that are been suitable scale for mapping are determined. Five of these ore zones occurred in fracture zones which is been in microdiorite. One of them occurred at touch of microdiorite and sedimentary unit and the other one occurred in the sedimentary unit. It is determined that the strikes of ores are changed between N40-50W. 14 excavation which are have codes D-1, D-2, E-1, E-2, F-1, F-2, F-3, F-4, F-5, F-6, H-1, H-2, I, J are opened in the field. Paragenesis that has been determined after ore microscopy studies of samples collected from ore rich quarts veins: galena, sphalerite, pyrite, chalcopyrite, gold, malachite, azurite, covellite, smithsonite, hematite, limonite, goethite, lephidocrosite. The results of the chemical analysis that has been held are support this paragenesis. Au rates shows difference between locations. The maximum Au rate has been found as 7,428 ppm On the light of obtained data, as it seen at island arc regions, Pb-Zn-Cu veins which contains gold shows similarity with quartz veins that are situated upper zones of porphyry system and generally located at fractures zones. When the distribution of ore zones in the study area is considered, it is thought that the locations of the veins and its distributions should examine with geophysical methods.