Argümantasyon tabanlı astronomi öğretiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğasına, sözde-bilim ve epistemolojik inançlarına etkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Batıl inanç veya hurafe olarak adlandırılan boş inanışları bilimsel kuram ve kavramlardan ayırmak günümüzde belki o kadar zor değildir. Ancak bilimsel olma iddiası taşıyan ama bilimin doğasından uzak sözde-bilimsel inanışlar için aynı şeyi söyleyemeyiz. Bilim insanlarının çabasına rağmen son yıllarda gelişen iletişim olanakların da etkisiyle farklı alanlarda pek çok sözde-bilimsel inanış toplumda popülerliğini korumaktadır. Asıl görevi bilim öğretmek olan fen bilgisi öğretmenlerinin de bilimsel olanla olmayanı sağlıklı bir şekilde ayırt edebilmeleri, öğrencilerini ve toplumu bu konuda aydınlatmaları beklenmektedir. Bu araştırmada, Walton’ın diyaloga dayalı argüman yapısı esas alınarak oluşturulan argümantasyon uygulamaları ile astronomi ile ilgili bazı sözde-bilimsel inanışlar ele alınmıştır. Gerçekleştirilen argümantasyon tabanlı astronomi öğretiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğasına, sözde-bilim ve epistemolojik inançlarına etkisi incelenmiştir. Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Fen Bilgisi Eğitimi Anabilim Dalı’nda öğrenim görmekte olan ve astronomi dersine kayıtlı üç ve dördüncü sınıfta bulunan 54 fen bilgisi öğretmen adayı ile gerçekleştirilen araştırmada nitel ve nicel araştırma yöntemlerinin birlikte kullanıldığı karma metot kullanılmıştır. Deney grubunda bulunan 26 öğretmen aday ile argümantasyon odaklı astronomi öğretimi gerçekleştirilirken, 28 öğretmen adayının bulunduğu kontrol grubunda astronomi dersi normal seyrinde işlenmiştir. Araştırmanın başında ve sonunda her iki gruba da Bilim, Sözde-Bilim Ayrımı, Epistemolojik İnançlar ve Bilimin Doğası İnanışları Ölçekleri uygulanmış, ayrıca çalışmanın sonunda her iki gruptan amaçlı olarak seçilen altışar öğretmen adayıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Argümantasyon odaklı öğretim uygulamalarından elde edilen görsel ve yazılı veriler diğer nicel ve nitel verilerle birlikte değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. Araştırmanın nicel boyutu ile ilgili olarak elde edilen verilere göre, deney ve kontrol gruplarında söz konusu boyutların hepsinde olumlu yönde bir gelişim olduğu fakat deney grubundaki öğretmen adaylarındaki gelişimin anlamlı bir düzeyde kontrol grubundan fazla olduğu ortaya çıkmıştır. Araştırma sonunda gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşmelere katılan öğretmen adaylarının görüşlerinden elde edilen nitel veriler de aynı şekilde deney grubundaki katılımcıların bilim, sözde-bilim ayrımı konusunda daha başarılı oldukları, epistemolojik inanç ve bilimin doğasına yönelik inanışlarının kontrol grubundan gelen katılımcılara oranla daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu sebeple, argümantasyon odaklı astronomi öğretiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının, bilim, sözde-bilim ayrımında, epistemolojik inançlarında ve bilimin doğasına yönelik inanışlarında etkili olduğu sonucuna ulaşılabilir.

It is not difficult to distinguish superstitious beliefs from scientific theories in today’s world. But one cannot claim the same thing when it comes to beliefs claimed to be scientific but which are in reality far from the nature of science. Despite the endeavors of scientists, many pseudo-scientific beliefs in different fields are still popular among people which is far easier by means of various increasing communication facilities. Science teachers whose main aim is to teach science are also expected to distinguish the scientific information from the non-scientific one and enlighten their students and the society about it. In this study, argumentation applications have been performed by using Walton’s Dialogue Framework. The aim is to clarify topics related to pseudo-scientific beliefs about astronomy and the effect of argumentation based astronomy teaching on pre-service science teachers’ nature of science, pseudo-scientific and epistemological beliefs. Mixed method in which both qualitative and quantitative research method is used together has been applied in this study conducted with 54 pre-service science teachers attending astronomy classes in Pamukkale University, Faculty of Education, Science Education Department. While conducting argumantation oriented teaching with 26 pre-service teachers in experimental group, with 28 pre-service teachers in control group, the teaching was conducted without any interveniton. Science and Pseuodo-science Differentiation, Epistemological Beliefs and Nature of Science Beliefs Scales have been implemented in both groups, both at the beginning and at the end of the study, and 6 pre-service teachers chosen purposefully from each group at the end of the study are interviewed using a semi-structured interview. Visual and written data collected from argumantation oriented teaching methods are evaluated and interpreted with other qualitative and quantitative data. According to the data obtained through quantitative dimension it is observed that there is a positive change in all relevant dimensions in both experimental and control groups but the change in pre-service teachers in the experimental group is observed to be relatively and meaningfully farther. Similarly, the qualitative data obtained from the views of pre-service teachers through the semi-structured interviews at the end of the study have shown that the experimental groups participants are more successful in discriminating science and pseudo-science and that their score in epistemological beliefs and nature of science beliefs are relatively higher. For this reason, we can come to a conclusion that argumantation oriented astronomy teaching is effective in pre-service science teachers scientific, pseudo-scientific and epistemological beliefs and their beliefs in nature of sicence.