Acil servise ev kazası ile gelen hastalarda dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu ilişkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Ev kazaları bir evin içinde ya da ona ait yakın çevrede olan kazalara denir. Ülkeler ve yaş grupları arasında değişmekle birlikte ev kazaları tüm kazaların %25'ini oluşturur. Ev kazaları, bireylerin sağlığı ve yaşam kalitelerini doğrudan etkilediği gibi, sonuçları bakımından toplumu da yakından ilgilendirmektedir. Ev kazaları, yaralanma ya da ölüm şeklinde sonuçlar ortaya çıkarabilmektedir. Evin iç mekan dizaynına bağlı sebepler olabileceği gibi birey kaynaklı nedenlerle de ev kazaları yaşanabilmektedir. Bu bireysel nedenlerden biri de Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu’dur. Çalışmamızda, 30.08.2015 – 30.08.2016 tarihleri arasındaki 12 aylık çalışma süresince, Pamukkale Üniversitesi Hastanesi Erişkin Acil Servisi’ne ev kazası ile başvuran hastaları erişkin tip DEHB açısından değerlendirdik. Ev kazası ile başvuran hastalara acil servisimizde tıbbi açıdan ilk müdaheleleri zaman kaybetmeksizin yapıldı, analjezileri sağlandı ve tedavi planları hazırlandı. Taburculuk aşamasına gelen hastalara, çalışma hakkında bilgi verildi. Çalışmaya katılmayı kabul eden hastalardan aydınlatılmış onamları alındı ve içerisinde kaçıncı ev kazasını geçirdiğini, ev kazasını haftanın hangi günü ve hangi saatte geçirdiğini, yaralanma şeklini, öğrenim durumunu, medeni halini, çocuk sahibi olup olmadığını, okul başarısını sorgulayan bir sosyodemografik veri formunu cevaplamaları istendi. Daha sonrasında ise yetişkin tip DEHB taramasında kullanılan, DEHB açısından anlamlı (hasta olma ihtimali yüksek) ya da anlamsız (hasta olma ihtimali düşük) şeklinde değerlendirme yapmamızı sağlayan; Sayı Dizileri Testi, Stroop Test ve Prof. Dr. Atilla Turgay?ın DEHB testi?nin hiperaktivite baskın tipini inceleyen ikinci bölümünden oluşan üç farklı test hastalarla bire bir görüşülerek uygulandı . Bu şekilde 120 kişilik gönüllü çalışma gurubu oluşturuldu. Acil servise ev kazası dışında başvuran, çalışma grubuna benzer yaş ve cinsiyette 120 kişi diğer bir hasta grubuna da onayları alındıktan sonra DEHB taramasında kullanılan aynı testler uygulandı. Bu şekilde de 120 kişilik kontrol grubu oluşturuldu. Vaka ve kontrol gruplarından elde edilen veriler “Statiscal Package for Social Scienses for Windows 17” adlı standart veri formuna kaydedildi ve karşılaştırmaları yapıldı. Vakaların sosyodemografik veri formundaki sorulara verdikleri cevaplara göre yaş, cinsiyet, medeni durumun, eğitim düzeyinin, okul başarısının, kazanın olduğu günün, kaza saatinin ev kazası ile ilişkisi değerlendirildi. Bunların DEHB ile ilişkisi de gözden geçirildi. Çalışmamızda kullandığımız Sayı Dizileri Testi, Stroop Test ve Prof. Dr. Atilla Turgay?ın DEHB Testi?nin hiperaktivite baskın tipini inceleyen bölümüne göre DEHB açısından anlamlı olan ev kazası vakaları yaş ve cinsiyet açısından değerlendirildiğinde bu faktörlerin ev kazaları üzerine etkisi olmadığı saptandı. Modele yaş cinsiyet ve sırasıyla sayı dizisi testi, stroop test ve Atilla Turgay’ın DEHB testi eklenerek yapılan lojistik regresyon analizlerinin sonuçlarına göre Sayı Dizileri Testi?ne göre DEHB için anlamlı olanların olmayanlara göre sırasıyla 4,5 kat, 3,3 kat ve 5,5 kat daha fazla ev kazası geçirme olasılığı olduğu ortaya konmuştur. Acil servise ev kazası ile gelen hastalar ilk ev kazası ve 2 ve daha fazla ev kazası geçirenler olarak kategorize edildiğinde sadece Sayı Dizileri Testi için anlamlı sonuca varılmıştır. İlk ve ikinci ev kazası ve 3 ve daha fazla ev kazası geçirenler olarak kategorize edildiğinde her üç test için anlamlı sonuca varıldı. Ev kazaları sırayla en sık Cuma ve Cumartesi günleri görülmektedir, en sık 16-20 ve 12-16 saatleri arasında görülmektedir. En sık düşme ve kesici alet yaralanmaları görülürken, kazalar en sık mutfakta olmaktadır.

Home accidents are defined as accidents happening inside an house or at its appendices. Although it changes with the age groups and the countries, Home accidents make up 25% of all accidents. Home accidents not only affects the health and life quality of individuals but affects all society with their outcomes. Home accidents may end up with severe injuries or with death. Home accidents may occur because of individual causes beside the causes related with the interior design of the house. One of those indivial causes is Adult Attention Deficit/Hiperactivity Disorder. In this study, patients who admitted to Pamukkale university hospital adult emergency service with the presentation of home accident at time period of 12 months from 30.08.2015 to 30.08.2016 are evaluated for AADHD. Patients admitted with home accident had their medical first aid immediately and they had appropriate analgesia. An appropriate treatment schedule was plotted. Patients who had appropriate treatment are informed about the study at the stage of discharge. We asked the patients, who admitted with home accident , to be recruited in the study to sign informed consent and to answer sociodemographic data questionaire including questions about numbers of home accidents experienced, day of accident, type of accident, educational status, maritial status, having child/children or not and their academic succes. Then Number Series Test, Stroop Test and Prof Dr Atilla Turgay„s Test’s second chapter which searchs the hyperactivity dominant type of AADHD are performed. These three tests used for scanning AADHD and gives a result of significant (high probability for disorder ) or insignificant ( low probability for disorder). 120 patient recruited in voluntery study group. Patients similar to study group in terms of age, gender admitting emergency service without home accident are recruited in control group and they signed informed consent, Same three tests used for scanning AADHD performed on these patients. Those 120 patients recruited in control group. Data gathered from study and control groups are analyzed with SPSS „Statiscal Package for Social Scienses? for Windows 17 programme. Cases evaluated and investigated for a relation with home accidents and AADHD, according to replies they gave to the questions at sociodemographic data form about age, gender,maritial status, educational status, academic success, weekday of the accident and the hour of the accident. According to tests we used in our study (Number Series Test, Stroop Test and second chapter of Prof Dr Atilla Turgay?s Test) home accident cases which are positive for AAHDH, gender and age are not related factors with the home accident. When age and gender being constant and number series test , Stroop test and Turgay’s test are added changeably to the model and it is evaluated with logistic regression analyses, it shows positive number series test cases are 4,5 times, positive stroop test cases are 3.3 times and Turgay’s test case are 5,5 more likely to have an home accident. When the patients who admitted Emergency Service with home accident are categorised as first time home accident sufferer and more than first time home accident sufferer. Only number series test is meaningful for an increased risk at more than first time sufferers compared to first time sufferers. When it is categorised as ‘first and second time home accident sufferer’ and ‘third and more times home accident sufferer’, all three tests shows increased risk to have more and more home accidents at ‘third and more times home accident sufferers’ Home accidents are seen mostly on Fridays and Saturdays; at between 16:00 and 20:00 and then at between 12:00 and 16:00. Most frequently Falls are seen and they are follewed by cuts and mostly happens in the kitchen.