Relapsing remitting multipl skleroz hastalarında vestibüler semptomlar ve elektronistagmografi bulguları

Abstract

Relapsing Remitting Multipl Skleroz Hastalarında Vestibüler Semptomlar Ve Elektronistagmografi Bulguları Dr. Eylem Değirmenci MS'de ENG ile vestibüler sistem tutulumunu incelen çalışmalar yetmişli yılların sonrasından bu yana yapıla gelmekle birlikte, yeterli sayıda hasta ile sakkad test, trekking test, optokinetik test, Dix-Hallpike testi, pozisyonel test, gaze test ve kalorik testi kapsayan ayrıntılı çalışmalar oldukça az sayıdadır. Bu çalışmada relapsing-remitting multiple skleroz hastalarında ayrıntılı ENG testlerini kullanarak vestibüler tutuluma ait klinik ve elektronistagmografik özellikleri incelenmesi ve klinik ve subklinik vestibüler tutulumda ENG'nin tanısal değerinin araştırılması amaçlanmıştır. Aynı zamanda klinik özellikler ile ENG arasındaki ilişki de incelenmiştir. Bilgimiz dahilinde, çalışmamız hastalığın erken döneminde olan RRMS hastalarından oluşan bir popülasyonda ENG'nin tüm alt testlerinin değerlendirilip, elde edilen bulguların klinik parametreler ile korelasyonlarının araştırıldığı ilk prospektif çalışmadır. Çalışmaya Mc-Donald tanı kriterlerine göre kesin RRMS tanısı alan 30 hasta ve 30 sağlıklı kişi kabul edilmiştir. Hastalar Eylül 2003 ve Mart 2005 tarihleri arasında Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi, Nöroloji Bölümü'nde değerlendirilmiştir. Sakkadik test, trekking test, optokinetik test, Dix-Hallpike, pozisyonel test ve gaze testi içeren detaylı ENG çalışmaları hem hasta hem de kontrol grubunda yapılmıştır ancak kalorik test rahatsızlık verici bir tetkik olduğu için sadece hasta grubunda yapılmıştır. RRMS hastalarında en sık bozukluk saptanan test trekking testti (% 57,1) ve bunu sakkadik test (% 36,7) izliyordu. Hastaların % 33,3 `ünde kalorik test bozukluğu, % 17,9'unda optokinetik test bozukluğu, % 16,7'sinde pozisyonel test bozukluğu, %10,0'unda gaze test bozukluğu ve % 7,7'sinde Dix Hallpike testinde bozukluk saptanmıştır. Hasta grubunda testlerde (kalorik test hariç) herhangi bir patolojinin varlığını gösteren ENG bulgusu % 90 (n=27), kontrol grubunda ise % 6,7 (n=2)oranında saptanmıştır ve her iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p< 0,001). Santral patolojinin varlığını gösteren ENG patolojisi hasta grubunda % 83,3 (n=25), kontrol grubunda % 6,7 (n=2) oranında saptanmıştır ve her iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır (p<0,001). ENG'de bozuk olan toplam test adedi testlerin yapıldığı dönemde herhangi bir vestibüler semptomu olanlarda (p<0,001), nörolojik muayenesinde vestibüler sistem tutuluş bulgusu, nistagmus ve koordinasyon bozukluğu olanlarda (sırasıyla p<0,001, p=0,006 ve p<0,001), vestibüler semptomuna eşlik eden otolojik, otonomik ve nörolojik semptomu olanlarda (sırasıyla p<0,001, p=0,004 ve p<0,001) olmayanlara göre istatistiksel olarak farklıydı. ENG'de bozuk olan test adedi ile yaş, ilk atak yaşı, hastalık süresi ve toplam atak sayısı arasında anlamlı korelasyon saptanmazken (sırası ile p=0,624, p=0,268, p=0,845 ve p=0,137), ENG'de bozuk olan test adedi ile EDSS puanı arasında pozitif yönde, istatistiksel olarak önemli bir ilişkinin olduğu saptanmıştır (p= 0,039). Bu korelasyonlar aynı zamanda tüm diğer alt testler için de araştırılmış ancak anlamlı korelasyon saptanmamıştır. Ayrıca her iki grup arasında sakkad test (p< 0,001), trekking test (p< 0,001) ve pozisyonel test (p=0,026) sonuçları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır. Tüm istatistiksel kıyaslamalar testlerin yapıldığı dönemde immün- modülatör kullanmayan 22 RRMS hastasına ait verilerle tekrar edilmiştir ve farklı her hangi bir sonuç saptanmamıştır. Çalışmamız, literatüre MS'de ilk atakta (% 70) veya hastalığın seyri sırasında (% 80) ortaya çıkan vestibüler semptomunların daha fazla sıklıkla izlenmesi, hastalığın seyri sırasında herhangi bir vestibüler semptomu olmayan olguların oranının sadece % 13,3 olduğu gibi yeni bilgiler katmaktadır. Aynı zamanda ataklarda gerçek baş dönmesi deneyimi yaşayan olguların bu yakınmalarının ilk atakta ortaya çıktığını gözlenmedik. lk atak veya herhangi bir atakta vertigo tanımlayan olgularda sakkadik test patolojinin anlamlı olarak daha fazla saptanabileceği ve EDSS ile ENG'de bozuk olan test adedi arasında anlamlı bir ilişki olduğu da MS için yeni bilgiler arasındadır. Sonuç olarak çalışmamız, ENG'nin tüm alt testleriyle detaylı olarak değerlendirilirse asemptomatik multipl skleroz olgularında bile yüksek duyarlılığa sahip olduğunu ortaya koymuştur. MS hastalarında vestibüler sistem ile ilişkili bilgi edinilmek istendiğinde, ya da farklı bir alt sistemin tutulumu ortaya koyarak destekleyici paraklinik ek bir kanıt isteniyorsa, ENG kuvvetle önerilir.

Clınıcal And Electronystagmographıc Evaluatıon of Vestıbular Symptoms In Relapsıng Remıttıng Multıple Sclerosıs Patıents Dr Eylem Degirmenci Studies of electronystagmographic investigation in MS patients has been done since seventies, but detailed ENG test including saccade test, tracking test, optokinetic test, Dix-Hallpike test, gaze test, positional test and caloric test had not been done among adequate number of MS patient. In this study we aimed to evaluate clinical and electronystagmographical characteristics of vestibular system involvement in RRMS patients by performing detailed ENG test, and to investigate the diagnostic value of ENG in clinical and subclinical vestibular involvement. We also investigated the association of ENG and clinical characteristics. To the best of our knowlegde, this study is the first prospective study that contains all of the sub-tests in ENG, and correlates the datas with clinical parameters in a population of RRMS patients who are in the early states of the disease. Thirty patients who were diagnosed as definite relapsing remitting multiple sclerosis due to Mc-Donald?s diagnostic criteria and 30 healthy individuals included in this study. The entire population of patients was examined at the Pamukkale University Hospital, Neurology Department during the period from September 2003 and March 2005. ENG test including saccade test, tracking test, optokinetic test, Dix-Hallpike test, gaze test, and positional test were performed in all patient and control group, but caloric test which is an uncomfortable test was only performed in patient group. The most common abnormal test in RRMS patients in this study was tracking test (57.1 %), and saccade test (36.7 %) follows it. Caloric test abnormalities was found in 33.3 %, optokinetic test abnormalities was found 17.9 %, positional test abnormalities was found in 16.7 % patients, gaze test abnormalities was found in 10.0 %, and abnormalities of Dix-Hallpike test was found 7,7 % of the patients. Any abnormality in ENG subtests (except caloric test) was found in 90.0 % (n=27) of the patients and in 6.7 % (n=2) of the individuals in the control group. Difference of existence of any ENG abnormality between two groups was statistically significant (p< 0,001). Abnormalities showing central pathology in ENG subtests was found in 83.3 % (n=25) of the patients and in 6,7 % (n=2) of the controls. Statistically significant difference was found between central pathology in ENG subtests between groups (p<0,001). Total number of abnormal tests in ENG were statistically different between patients who have any vestibular symptom during the test (p<0,001), vestibular system involvement?s findings (p<0,001), nystagmus (p=0,006), coordination difficulty (p<0,001) in neurological examination, concomitant otological symptoms (p<0,001), concomitant autonomic symptoms (p=0,004) and concomitant neurological symptoms (p<0,001) or who have not. Correlation of total number of abnormal tests in ENG with patient age, age of the patient during first attack, number of the years after the diagnosis of MS, and number of total attacks was not statistically significant, but correlation of total number of abnormal tests in ENG with EDSS score was statistically significant (p= 0,039). These correlations were also investigated for all subtests, but any significant correlation was not found. Statistically significant difference was found between patients and controls in saccade test (p< 0,001), tracking test (p< 0,001), and positional test (p=0,026). These statistical analyses were also repeated in 22 RRMS patients who were not using any immune-modulating drug during the time that we performed ENG and we did not find any different result in the statistically analyses. Our study adds new knowledge to the literature as higher frequencies of non-vertiginous dizziness in first attack (70.0 %) and any time during the disease course (80.0 %); very low frequency (13.3 %) of patients without any vestibular symptom during the course of disease. In addition we observed that the patients who experience true vertigo during attacks have the history of true vertigo also in their first attacks. We also found that saccade test pathology is statistically different between the patients who have any vestibular symptom during the first or any attack and who have not. Existence of significant correlation between EDSS score and total number of abnormal subtests in ENG is also a new knowlegde. As a result ENG has high levels of sensitivity if all subtests evaluated in details even if in asymptomatic patients in RRMS. ENG is strongly suggested for both vestibular evaluation of MS patients and detection of involvement of a different sub-system when additional paraclinical evidence is needed.