İnsan plazma ve serum örneklerinde dokuz analit stabilitesinin değerlendirilmesi ve anlamlı değişim sınırlarının belirlenmesi [Specialist Thesis]

Abstract

Analiz öncesi değişkenlerle ilgili laboratuvar çalışmaları tüm dünyada hala etkinliğini korumaktadır. Plazma ve serum örneklerinin hücrelerden mümkün olduğu kadar kısa süre içinde ayrılması sonuçların doğruluğu açısından oldukça önemlidir. Hemen çalışılamayacak örnekler için en uygun saklama sıcaklıkları 4 ºC ve ya -20 ºC dir.Analit stabilitesi, 1950 li yıllardan günümüze kadar önemini hiçbir zaman yitirmemiştir. Test stabilitesinin sağlanmasında örneğin alındığı ve saklandığı ortam ısısı, kan örneğinin şekilli elemanlar ile temas süresinin uzunluğu gibi faktörler rol oynamaktadır. Biyokimyasal analiz için santrifüje edilmemiş örneklerin bütünlüğü klinik laboratuvarların karşılaştığı genel bir sorundur. Plazma ya da serumun hücrelerle uzun süre teması hatalı test sonuçlarının yaygın bir nedenidir. Bu nedenle plazma ve serum hücrelerden mümkün olduğunca çabuk ayrılmalıdır. Ayırma işlemi hücresel içeriğin devam eden metabolizmasını ve analitlerin plazma ya da serum ile hücresel kompartmanlar arasındaki aktif ve pasif geçişini engeller. Çalışmamızda; 9 analitin (glukoz, potasyum, fosfor, total protein, albumin, total kolesterol, trigliserid, AST, ALT) plazma ve serum örneklerinde hücrelerle uzamış temasından sonra ve bir an evvel hücrelerden ayrıldıktan sonra, oda ısısında (25-28 ºC) bekletilerek çalışılmasında stabilitesindeki değişimleri saptadık. Ayrıca bu analitlerin stabilitesindeki değişimin klinik yoruma olan etkisini gözlemledik. Çalışmamızda sonuç olarak; hücrelerle uzamış temas halinde glukoz, potasyum ve fosforda klinik olarak anlamlı farklılıklar olduğunu saptadık (CLIA 88 kriterlerine göre). Glukozun stabilitesindeki anlamlı değişimlerin 6. saatteki ölçümlerde, potasyum ve fosfor içinse 24. saatteki ölçümlerde olduğunu saptadık. Bu üç analitin stabilitesinin son derece düşük olduğunu bulduk. Hemen ayrılan örneklerde ise bu analitlerde klinik yorumu etkileyecek düzeyde bir farklılık olmadığını saptadık. Bu da bize göstermektedir ki örneklerimizin bir an evvel hücrelerden ayrılması sonuçların güvenilirliği açısından oldukça önemlidir. İstatistiksel olarak anlamlı farklılık yaratan ancak klinik olarak anlamlı farklılık göstermeyen analitler için de daha dikkatli davranılması gerektiğini düşünmekteyiz.

Laboratory studies related to preanalytical variability are still of great importance in all over the world. Separation of serum and plasma from blood cells as soon as possible is very important for the reliability of results obtained. The most suitable temparatures are 4º C or -20º C if the sample will not be used immediately Analyte stability issue has not lost its importance since 1950?s at all. Some factors such as temparature in which the sample is taken and stored and the duration of the separation time of serum or plasma from blood cells play important role in maintaing the test stability Unprocessing of the blood in time is a general problem for the biochemical analysis in clinical laboratories. One of the common cause of wrong test results is the long contact time of serum or plasma with blood cells. The separation enables us not to proceed the metabolic activity of blood cells and the transport of substances between serum and the cells In this study we determined changes in the stability of 9 analytes (glucose, potasium, phosphorus, AST, ALT, albumin, triglyceride, total protein, total cholesterol) in plasma and serum after the centrifugation of sample normal and extended time in room temparature (25-28º C). In addition, we observed effects of the change in the stability of these analytes on clinical evaluation In conclusion we found that there were significant clinical differences in the stability of glucose, potasium and phosphorus in samples obtained after long contact time (according to CLIA 88 criterias). Significant changes in glucose, potasium and phosphorus were obsorved in the 6 th, 24. th and 24 th hours respestively. It was found that stability of these three parameters were very weak. There were no significant difference, which can affect the clinical eveluation, in the samples separated immediately for those parameters. This means that the promt separation of serum or plasma from blood cells is quite important for the reliability of results. We also think that parameters which make difference statistically but do not display clinical difference need more careful handling.