Türkiye’nin diş ticaret verilerinin analizi: Denizli örneği

Abstract

Küreselleşme sürecinin en büyük etkisi uluslararası ticari ilişkilerde meydana gelmiştir. Bu anlamda ülkeler ticaretlerini liberalize ederek dış ticarete daha açık bir hale gelmekte böylelikle ekonomik gelişme sağlanmış olmaktadır. Türkiye’de de 1980 sonrası dönemde ekonomi alanında değişime gidilmiş ve ekonominin liberalleşmesi yönünde önemli adımlar atılmıştır. Bu çalışmada Denizli’nin 2006:Q1-2016Q12 dönemlerine ait aylık veriler kullanılarak ihracat yaptığı on bir sektör (Çelik; Demir ve Demir dışı Metaller; Elektrik Elektronik ve Hizmet; Hazır Giyim ve Konfeksiyon; Hububat Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri; Kimyevi Maddeler ve Mamulleri; Madencilik Ürünleri; Makine ve Aksamları; Mobilya Kağıt ve Orman Ürünleri; Su Ürünleri ve Hayvansal Mamüller; Tekstil ve Hammaddeleri) ile Döviz kuru arasındaki ilişki ve Küresel Üretim ile ihracat sektörleri arasındaki ilişki çalışmaya uygun ekonometrik modeller kullanılarak tahmin edilmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde dış ticaretle ilgili genel bilgiler verilmiştir. İkinci bölümde ise Denizli hakkında genel bilgiler verilerek Üretim ve Sanayi yapısı üzerinde durulmuştur. Çalışmanın son bölümünde ise analizde kullanılan ekonometrik modellerden Kónya Panel Nedensellik ve Dumitrescu-Hurlin Panel Nedensellik testleri tanıtılmış ve ugyulama sonuçları anlatılmıştır. Döviz kuru ile ihracat verileri arasındaki Dumitrescu-Hurlin Panel Nedensellik testinde elde edilen bulgular bir bütün olarak incelenmiş ve çift taraflı olarak nedensellik ilişkisine rastlanamamıştır. Ardından veriler arasındaki ilişkiyi ayrı ayrı sunan Kónya panel nedensellik testi uygulanmış ve farklı anlamlılık düzeylerinde farklı sonuçlara ulaşılmıştır. Küresel Üretim ile İhracat verileri arasındaki ilişkide ise Dumitrescu-Hurlin Panel Nedensellik testinde elde edilen bulgularda çift yönlü bir nedensellik ilişkisine rastlanmıştır. Kónya Panel Nedensellik Sonuçlarına göre ise farklı anlamlılık düzeylerinde farklı sonuçlar elde edilmiştir. Sonuç bölümünde ise döviz kurundaki bir değişmenin ihracat verileri üzerindeki değişimi anlatılmış ve öneriler sunulmuştur.

The biggest impact of the globalization process has shown itself in the international commercial relations. In this sense, countries liberalize their trade and become more open to foreign trade, thus providing economic development. In Turkey, too, the post-1980 period changes concerning economy have taken place and important steps were taken to liberalize the economy. In this study, using the city of Denizli's monthly data for the period of 2006: Q1-2016Q12, the relationship between the eleven sectors (Steel, Iron and Nonferrous Metals, Electrical and Electronics and Service, Ready to Wear and Apparel, Grain Pulses, Oil Seeds and Products, Chemical Substances and Chemicals) and the exchange rates as well as the relationship between global production index and export sectors have been estimated by employing econometric models suitable for the current study. In the first part of the study, general information about foreign trade is given. In the second part, general information about Denizli is given and its production and industry structure are highlighted. In the last part of the study, Kónya Panel Causality and Dumitrescu-Hurlin Panel Causality tests, which were the econometric models used in the analysis, were introduced and the test results are discussed. The findings of the Dumitrescu-Hurlin Panel Causality test between the exchange rate and the export data were examined as a whole and the causality relation was not observed bilaterally. Then, the Kónya panel causality test, which presents the relation among the data separately, has been applied and different results have been obtained at different significance levels. In the relationship between global production and export data, the findings obtained in the Dumitrescu-Hurlin Panel Causality test were found to have a bi-directional causality relation. According to Panel Causality Results, different results were obtained at different levels of significance. In the conclusion part, a change in exchange rate on export data is discussed and some suggestions are presented.