Tıp yazmalarında yer alan madencilik ve mineral terimleri

Abstract

Tıp yazmaları, sadece tıp tarihine ve diline ışık tutacak bilgilerle sınırlı değildir. Bu eserlerde tıp tarihi ve tıp dili ile birlikte, farklı bilim dallarının tarihi ile ilgili söz varlığını tespit etmek mümkündür. Dolayısıyla tıp yazmalarının mümkün olduğu kadar incelenmesi ve söz varlığının ortaya konması önem taşımaktadır. XV.-XVII. yüzyıllar arasında yazılmış telif, tercüme veya derleme Türkçe tıp yazmalarında hastalıkların teşhisinin yanı sıra, tedavi yöntemleri ve ilaç yapımı da anlatılmaktadır. Bu sebeple tıp yazmaları ilaç yapımında kullanılan eczacılık, kimya, botanik, zooloji, madencilik gibi bilim dallarına ait terimleri de içerir. Bu çalışmada XV.-XVII. yüzyıllar arasında yazılmış altı tıp yazmasında bulunan madencilik ve mineral terimleri tespit edilmiş, maden ve minerallerle ilgili söz varlığı, dönemin madencilik ve mineral terimleri açısından Türkçenin durumu, hangi dillerden etkilendiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada 554 madencilik terimi tespit edilmiştir. Bu terimlerden Türkçe olan 51’inin standart Türkiye Türkçesinde ve ağızlarında varlıklarını hâlâ sürdürdükleri görülmüştür.

Tıp yazmaları, sadece tıp tarihine ve diline ısık tutacak bilgilerle sınırlı değildir. Bu eserlerde tıp tarihi ve tıp dili ile birlikte, farklı bilim dallarının tarihi ile ilgili söz varlığını tespit etmek mümkündür. Dolayısıyla tıp yazmalarının mümkün olduğu kadar incelenmesi ve söz varlığının ortaya konması önem tasımaktadır. XV.-XVII. yüzyıllar arasında yazılmıs telif, tercüme veya derleme Türkçe tıp yazmalarında hastalıkların teshisinin yanı sıra, tedavi yöntemleri ve ilaç yapımı da anlatılmaktadır. Bu sebeple tıp yazmaları ilaç yapımında kullanılan eczacılık, kimya, botanik, zooloji, madencilik gibi bilim dallarına ait terimleri de içerir. Bu çalısmada XV.-XVII. yüzyıllar arasında yazılmıs altı tıp yazmasında bulunan madencilik ve mineral terimleri tespit edilmis, maden ve minerallerle ilgili söz varlığı, dönemin madencilik ve mineral terimleri açısından Türkçenin durumu, hangi dillerden etkilendiği ortaya konulmaya çalısılmıstır. Çalısmada 554 madencilik terimi tespit edilmistir. Bu terimlerden Türkçe olan 51’inin standart Türkiye Türkçesinde ve ağızlarında varlıklarını hâlâ sürdürdükleri görülmüstür.