Ortaokul öğrencilerinin okumaya yönelik tutumlarının ve okur öz-algılarının çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı, ortaokul öğrencilerinin okuma tutumları ile okur öz-algılarını çeşitli değişkenler açısından incelemek ve aralarındaki ilişkiyi belirlemektir. Öğrencilerin okuma tutumlarına ve okur öz-algılarına etki eden bu değişkenler cinsiyet, yaş, sınıf, anne ve baba eğitim düzeyi biçiminde sınırlandırılmış ve araştırmanın alt problem cümleleri olarak ele alınmıştır. İlişkisel tarama modellerinden betimleyici modelde desenlenen ve nicel yöntemlerin kullanıldığı araştırmanın evreni, İzmir ilinde 2017-2018 eğitim öğretim yılı içerisinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı ortaokulların öğrencilerinden oluşmaktadır. Araştırma örneklemine ise uygun örnekleme yöntemiyle İzmir ilinin Balçova, Bornova, Çiğli, Karabağlar, Karşıyaka, Menemen ilçelerinde yer alan Milli Eğitim Bakanlığına bağlı biri imam hatip ortaokulu olmak üzere toplam 6 ortaokulda okuyan 5, 6, 7 ve 8. sınıf öğrenciler seçilmiştir. Araştırma verileri Okuma Tutum Ölçeği ve Okur Öz-Algılama Ölçeği ölçekleri aracılığıyla toplanmıştır. Araştırma verileri SPSS 23.0 programı aracılığıyla çözümlenmiş, çözümleme yapılırken Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis ve Spearman korelasyon testleri analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına bakıldığında, ortaokul öğrencilerinin okuma tutumlarının genel olarak yüksek düzeyde olduğu görülmektedir. Öğrencilerin okuma tutumları cinsiyet açısından değerlendirildiğinde kız öğrencilerin lehine anlamlı farklılık oluştuğu belirlenmiştir. Yaş ve sınıf düzeyi açısından yapılan değerlendirmelerde gruplar arasında anlamlı farklılıklar bulunduğu ve her iki değişkende de gözlemlenen artışın okuma tutumuna olumlu etki ettiği belirlenmiştir. Anne eğitim düzeyi değişkenine göre yapılan değerlendirmede, genel olarak anne eğitim düzeyi arttıkça öğrencilerin okuma tutumlarında artış yaşandığı gözlemlenmiştir. Okuma tutumu en yüksek olan grup anne eğitim düzeyi lisansüstü olan gruptur. Ancak ikinci en yüksek grubun anne eğitim düzeyi okuryazar olmayan grup olması dikkat çekicidir. Öğrencilerin okuma tutumlarında baba eğitim düzeyi açısından anlamlı bir farklılık bulunmadığı belirlenmiştir. Ortaokul öğrencilerinin okur öz-algıları genel olarak yüksek düzeydedir. Öğrencilerin okur öz-algıları cinsiyet açısından değerlendirildiğinde kız öğrencilerin lehine anlamlı farklılık oluştuğu belirlenmiştir. Yaş değişkeni açısından yapılan değerlendirmede öğrencilerin yaş grubu arttıkça okur öz-algı düzeylerinde de artış olduğu gözlemlenmiştir. Öğrencilerin sınıf değişkenine göre okur öz-algı düzeylerinin karşılaştırılması incelendiğinde, okur öz-algı düzeyi en düşük grubun 8. sınıf düzeyinde öğrenciler olduğu, 5. ve 6. sınıf düzeyinde öğrencilerin ise yüksek okur öz-algı düzeyine sahip olduğu saptanmıştır. Anne eğitim düzeyi değişkenine göre öğrencilerin okur öz-algı düzeylerinin karşılaştırması incelendiğinde, genel olarak anne eğitim düzeyi arttıkça okur öz-algı düzeyinde de artış yaşandığı gözlemlenmiştir. Baba eğitim durumu açısından öğrencilerin okur öz-algı düzeylerinde anlamlı farklılık oluşmamıştır.

The purpose of this study was to examine and determine the relationship between reading attitude and reader self- perception of middle school students in terms of some variables; gender, age, year level and parent education level. Middle school students from the city of Izmir enrolled in 2017-2018 academic year and used descriptive quantitative methods from the Relational Screening Model. For this study, 6 schools were chosen from the Ministry of Education, one of which was imam hatip middle school 5th, 6th, 7th, and 8th year students. These schools are in various parts of Izmir including Balcova, Bornova, Cigli, Karabaglar, Karsiyaka and Menemen. Research data were obtained using Reader Self- Perception Scale and Reader Attitude Scale. Data were analyzed with Mann-Whitney U, Kruskal– Wallis and Spearman’s correlation analyses tests. The analysis of research data displays that middle school students’ attitudes towards reading is generally at high levels. When reading attitude is evaluated by the gender factor, results show a significant difference in favor of the female students in the study. When year level and age factors are examined, these factors demonstrate an increase in reading attitudes of students. As for the education level of the mother, the evaluation of data attained demonstrates a positive correlation that is, as the mothers’ education level increases reading attitude also increases. It has been seen that the group with the highest reading attitudes is when education level of the mother is at postgrad level. However; it is remarkable to see that the second highest group of reading attitude is when mother is illiterate. The education level of the father showed no significant difference in students’ attitude to reading. Students’ reader self- perception is generally at high levels. When students’ reader self- perception is evaluated by the gender factor, results demonstrate a significant difference in favor of female students. A correlation has been observed between students’ reader self- perception and age factor. As the age of students increases, reader self- perception also increases. When students’ reader self- perception is examined by the year level factor, data displays reader self- perception to be the lowest in 8th grade students and highest in 5th and 6th grade students. According to the education level of the mother, when students’ reader self-perception level is observed, results demonstrate a general increase in reader self-perception as the mothers’ education level increases. No significant correlation can be seen between reader self-perception level and education level of fathers’.