Ortaokul matematik uygulamaları öğretim programının Eisner’ın eğitsel eleştiri modeline göre değerlendirilmesi

Abstract

The aim of this study is to determine the effectiveness and the educational value of elementary school mathematics applications curriculum through Eisner's Educational Criticism Model. In this study, case study, one of the qualitative research methods was employed, and multiple holistic case study design, which is one of the types of case study, was preferred considering the purpose of the study. Mathematics applications curriculum is the unit of analysis in this research. Schools that are categorized as low, middle and high according to their success levels constitute multiple situations. Method and data triangulation was used to strengthen the methodology. “Observation”, “interview” and “document analysis” were employed for the method triangulation. “Observed classrooms”, “interviewees” and “documents” were used as different data sources to ensure data diversification. The study was conducted in 12 secondary schools in one of the central districts of a province in Western Anatolia, Turkey. The study group was chosen using criterion sampling, which is one of the purposeful sampling methods. “Semi-structured observation form”, “Teacher-interview form” and “Student focus group interview form” were used as data collection tools. Within the scope of the research, content analysis was used. According to research results, it was concluded that classes were not designed appropriately for group work, the physical environment affected the effectiveness of the program adversely and the teachers had leading behaviors rather than program’s foreseen guiding role. Ignoring the affective and dynamic field gains by focusing on the cognitive field in the program, and the frequent use of A-type question solutions, which leads to dry and direct results, has a negative impact on the effectiveness of the program. Although teachers adopt that this course exists for the purpose of improving mathematical thinking, problem solving skills, and developing positive attitudes towards mathematics, in practice, it was found out that they focus on question solutions in order to increase the success of mathematics lesson. In addition, the results indicated that compulsory written exams form the basis of assessment and evaluation process, apart from those, alternative assessment methods are rarely used, and the course is regarded as necessary by the teachers and students especially with the effect of the changing exam system, and the students have to comply with the common decision of the class in which they are not free to make decisions. It was also concluded that teachers felt insufficient in their knowledge and skills about the course and they should be supported with in-service trainings in order to prevent this situation.

Bu çalışmanın amacı, ortaokul matematik uygulamaları dersi öğretim programını, Eisner’ın Eğitsel Eleştiri Modeline göre değerlendirerek programın eğitsel değeri ve etkililiği hakkında yargıda bulunmaktır. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışmasına yer verilmiş ve araştırma amacına uygun olan durum çalışması desenlerinden bütüncül çoklu durum deseni kullanılmıştır. Bu araştırma kapsamında ele alınan analiz birimi matematik uygulamaları dersi öğretim programıdır. Başarı düzeylerine göre düşük, orta ve yüksek olarak gruplandırılan okullar çoklu durumları oluşturmaktadır. Kullanılan yöntemin gücünü artırmak amacıyla yöntem ve veri çeşitlemesine gidilmiştir. Yöntem çeşitlemesinin sağlanabilmesi amacıyla, “gözlem”, “görüşme” ve “doküman incelemesi” yöntemlerine yer verilmiştir. Veri çeşitlemesinin sağlanabilmesi için de “gözlem yapılan sınıflar”, “görüşme yapılan kişiler” ve “dokümanlar” farklı veri kaynakları olarak kullanılmıştır. Çalışma alanını Batı Anadolu’da bulunan bir ilin merkez ilçelerinden birine bağlı 12 ortaokul oluşturmaktadır. Çalışma grubu amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örneklemesine göre seçilmiştir. Veri toplamak amacıyla “Yarı yapılandırılmış gözlem formu”, “öğretmen görüşme formu” ve “öğrenci odak grup görüşme formu” kullanılmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler üzerinde içerik analizi yapılmıştır. Araştırma bulguları doğrultusunda sınıfların grup çalışmasına uygun olarak tasarlanmadığı, fiziksel ortamın programın etkililiğini olumsuz yönde etkilediği, öğretmenlerin programın ön gördüğü izleyici, rehberlik edici rolden daha çok yönlendirici davranışlarda bulunduğu sonuçlarına ulaşılmıştır. Programda sadece bilişsel alana yer verilmesi, duyuşsal ve devinişsel alan kazanımlarının olmaması ve derslerde A tipi diye adlandırılan kuru ve direk sonuca götüren soru çözümlerine de sıkça yer verilmesi programın etkililiğini olumsuz yönde etkilemektedir. Her ne kadar öğretmenler bu dersin matematiksel düşünme, problem çözme becerilerini artırmaya yönelik, matematiğe karşı olumlu tutum geliştirme amaçlarıyla var olduğunu benimseseler de uygulamada bu durumun tersine matematik dersi başarısını artırmak amacıyla soru çözümlerine ağırlık verdikleri belirlenmiştir. Bunun yanı sıra yapılması zorunlu yazılı sınavların ölçme ve değerlendirme sürecinin temelini oluşturduğu bunun dışında alternatif ölçme yöntemlerine nadiren başvurulduğu, özellikle değişen sınav sisteminin etkisiyle öğretmen ve öğrenciler tarafından dersin gerekli görüldüğü, dersin seçiminde öğrencilerin kararlarında özgür olmadıkları çoğunlukla sınıfın ortak kararına uymak durumunda kaldıkları, öğretmenlerin dersin işlenişe dair bilgi ve yeteneklerinde kendilerini yetersiz hissettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Bu durumun önüne geçebilmek adına hizmet içi eğitimlerle desteklenmeleri önerilmektedir.