Sosyal güvenlik mevzuatının okunabilirlik düzeyi ve buna ilişkin bir uygulama

Abstract

Okunabilirlik, bir metnin kolay anlaşılabilir olup olmadığına dair bir kavramdır. Bir metnin okunabilirliği, farklı yaklaşımlarla ölçülebilmekte ve okunabilirlik puanı ve düzeyi adları altında o metne ilişkin nicel veriler sağlanabilmektedir. Bu süreçte metnin hece, kelime ve cümle özellikleri dikkate alınmaktadır. Son zamanlarda literatürde okunabilirlik ile ilgili çalışmaların sayısında artış gözlenmektedir. Bunun sebebi, bir metnin okuyucu tarafından kolay bir şekilde anlama durumunu belirleyen en önemli faktörlerden birinin okunabilirlik olduğunun farkına varılmasıdır. Literatürde sosyal sigortalar mevzuatının karmaşıklık düzeyini evrensel düzeyde ölçebilen ve belirleyen genel kabul gören bir karmaşıklık indeksi bulunmamaktadır. Bu nedenle bu çalışmada sosyal sigortalar mevzuatının karmaşıklık düzeyi;mevzuat metinlerinin sık sık değişmesi, mevzuat metinlerinin sayısı ve uzunluğu, mevzuattaki fıkra ve bent kelimelerinin fazlalığı, mevzuat içerisindeki uzun ve karmaşık cümleler ve son olarak da mevzuat dilindeki yabancı ve teknik terimlerin fazlalığı gibi somut göstergelerle ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu belirleme esnasında okunabilirlik formüllerinden olan ve Türkçe için Ateşman (1997) ve Çetinkaya-Uzun (2010) tarafından geliştirilen okunabilirlik formülleri kullanılmıştır. Kanun, yönetmelik ve tebliğ olmak üzere toplamda 72 adet mevzuat metnininokunabilirlik düzeyleri, her iki formüle göre de ayrı ayrı hesaplanmış ve “çok zor” çoğunlukta olmak üzere “zor” ve “çok zor” metinler oldukları tespit edilmiştir.

Readability is the concept related with understandable of the text. Readability of a text is measured in diffent ways and quantitative data, named readability score and readibility level, of a text may be acquired. The characteristics of syllable, word and sentence are considered during the computation of the these quantitative data. Recently it is seen that the number of the studies related with readibility has increased in the literature. Because it is noticed that readibility is one of the important factors that determine the state of understanding of a text easily by the reader. There is no generally accepted complexity index that can measure and determine the level of complexity of social insurance legislation at universal level in the literature. In this study efforts have been devoted to present the complexity level of the social insurance legislation with concrete indicators such as the frequent change of legislation, the number and length of legislation, the excess of subsections in the legislation, the long and complicated sentences in the legislation and finally the excess of foreign and technical terms in the legislation language. During the presentation the readability formulas which were developed for Turkish by Ateşman (1997) and Çetinkaya-Uzun (2010) have been used. According to the result of the analysis it has been determined that the readability levels of 72 legislation texts including the laws, regulations and communiqués are "hard" and "very difficult" with the most of them are “very difficult”