Uzlaşma özelinde vergi uyuşmazlıklarının idari çözüm yollarının Türkiye ve bazı seçilmiş ülkeler açısından karşılaştırmalı değerlendirilmesi

Abstract

Vergi işlemleri sırasında ortaya çıkan uyuşmazlıklar gerek idari gerekse yargı yolu ile çözüme kavuşturulmaktadır. Mükellef ile idare arasında yaşanan bu uyuşmazlıkların bir an önce çözüme kavuşturulması ise her iki taraf açısında oldukça önemlidir. İdare hazineye en kısa süre içerisinde kaynak sağlamak isterken, mükellef ise uyuşmazlığın sonlanması ve bu konudaki belirsizliğin ortadan kalkmasını arzulamaktadır. 1963 yılında 205 sayılı kanun ile ülkemizde uygulanmaya başlanan ve idari çözüm yolları içinde yer alan uzlaşma müessesesi ise uyuşmazlıkların yargı yoluna başvurmadan çözüme kavuşturulması noktasında önemli bir yere sahiptir. Bu çerçevede, tezin konusunu oluşturan uzlaşma müessesesi doktrin, vergi hukuku hükümleri, Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan genel tebliğler, Danıştay kararları ve konuyla ilgili çalışmalar çerçevesinde incelenmiştir. Vergi ihtilaflarının çözümünde barışçıl bir yol olan uzlaşma müessesesi ülkemizdeki tarihsel gelişimi, vergi aflarından farkı, verginin kanuniliği ilkesi karşısındaki durumu, diğer ülkelerdeki uygulanma şekilleri ve sayısal veriler ışığında bir değerlendirme tabi tutulmuştur. Bu bağlamda uygulamada yaşanan sorunlar ve eksiklikler tespit edilerek, diğer ülke uygulamalarından örnekler verilmiş ve çeşitli çözüm önerilerinde bulunulmuştur.

Disputes arising during the tax transactions are resolved either by administrative or judicial means. The resolution of these disputes between the taxpayer and the administration as soon as possible is crucial for both sides. The Administration wants to provide funds to the treasury as soon as possible, but the taxpayer wishes to terminate the dispute and to remove the ambiguity in this matter. The compromise institution, which was started to be implemented in our country in 1963 with the law numbered 205, and which is included in the administrative solution ways, has an important point at the point of getting the disputes to be resolved without resorting to the judicial way. In this framework, the compromise institution, that constitutes the subject of the thesis is examined within the framework of doctrine, tax law provisions, general notices issued by the Ministry of Finance, decisions of the Council of State and related works. The compromise institution, a peaceful way of resolving tax disputes, has undergone an assessment of the historical development of our country, the difference from tax exemptions, the situation of the tax legislative principal, the forms of implementation in other countries and the numerical data. In this context, problems and deficiencies experienced in implementation are identified and examples from other countries' applications are given and various solutions suggested.