Arifi’nin Süleymannâme’sindeki taht tasvirleri

Abstract

Osmanlı Devleti’nde 15. yüzyıldan itibaren Firdevsî’nin Şehnâme’sine ilginin artması sonucu Osmanlı padişahları kendi tarihlerini Firdevsî’nin Şehnâmesi tarzında anlatan eserlerin hazırlanması için genellikle Farsça’yı iyi bilen şairler görevlendirmişlerdir. Fakat bu işlemin resmiyet kazanması Kanuni Sultan Süleyman döneminde olmuştur. Kanuni Sultan Süleyman tarafından ilk resmi saray şehnâmecisi olarak atanan Fethullah Arifi’nin kaleme aldığı Şehnâmei Al-i Osman’ın beşinci cildi olan Süleymannâme’de, Kanuni’nin saltanatının 1520 - 1555 arasındaki olaylarını kronolojik bir sıra ile anlatılır. Arifi’nin eserinin bilinen tek nüshası vardır. Sultanın kütüphanesine konulmak üzere hazırlanan eser hiçbir zaman çoğaltılmamıştır. Topkapı Sarayı Müzesi Hazine 1517’de yer alan Süleymannâme’de toplamda altmış dokuz adet minyatür yer alır. Bu tezin asıl konusunu sultanın saltanatını simgeleyen belki de en önemli obje olan taht tasvirleri oluşturmaktadır. Süleymannâme’de yirmi beş adet taht tasviri bulunmaktadır. Bu çalışmanın yapılmasının nedeni daha önce Süleymannâme’ deki taht tasvirlerinin yer aldığı müstakil bir çalışmanın olmamasıdır. Bu tezde Süleymannâme’deki tahtlar ayrıntılı olarak incelenip kataloglanmış, çizimleri yapılmış, diğer el yazması eserlerdeki tasvirleri ve Topkapı Sarayı Müzesi’nde sergilenen tahtlar ile karşılaştırılmıştır.

The Ottoman Sultans generally employed poets who knew Persian well in order to record accountsof their history in the fashion of Firdausi’s Şehnâme (poetical history depictions) as the result of the increasing interest towards it from the 15 thcentury onwards in the Ottoman State. This practice, however, became official during Kanuni Sultan Süleyman’s era. The events that transpired during Kanuni’s Reign between 1520 – 1555 have been narrated in a chronological order in the Süleymannâme, the fifth volumn of Şehnâme-i Al-i Osman written by Fethullah Arifi, the first official court poet (şehnâmeci) appointed by Kanuni Sultan Süleyman. There is just one known copy of Arifi’s work. The book which had been prepared to be placed in the Sultan’s liberary was never reproduced. Located in the Topkapı Palace Museum Imperial Treasury 1517, Süleymannâme contains sixty-nine miniatures. The actual topic of this thesis consists of the depictions of thrones which may be the most important object symbolizing the sultanate of the sultan. Süleymannâme contains twenty-five throne depictions. The reason for this study is due to the lack of any indepented study that contain throne depictions. This thesis has studied, catalogued and illustrated the thrones found in the Süleymannâme as well as compared them to the throne depictions found in other manuscripts and thrones displayed in the Topkapı Palace Museum.