Tombs with monumental columns in the olba region

Abstract

Da¤l›k Kilikia’da Olba bölgesindeki mezarlar, farkl› tiplerde ve iyi korunmufl örnekler oldu¤u için, en çok araflt›r›lan konulardan birisi olmufltur. Ancak yap›lan çal›flmalarda, bugüne kadar incelenmeyen bir mezar grubu daha bulunmaktad›r. Bunlar mezar yan›na dikilen bir sütun üzerinde, mezar sahibi ya da ailesi ile ilgili kabartma veya heykelin bulundu¤u ve sahibinin heroize edildi¤i mezar an›tlar›d›r. Yan›nda an›t sütun bulunan an›t ve oygu tekne mezarlar genellikle bir çiftlik yerleflimi yak›n›nda, yaln›z bafllar›na infla edilmifllerdir. Mezarlar›n yan›nda Dor veya Korinth bafll›kl› sütun ve bunun üzerinde bafll›k ile T oluflturacak flekilde yerlefltirilmifl bir blok bulunmaktad›r. Sütunun bafll›¤› üzerindeki blo¤un bir genifl cephesinde, de¤iflik flekillerde oluflturulmufl alanlarda, figür say›lar› 2 ile 6 aras›nda de- ¤iflen büst fleklinde kabartmalar görülmektedir. Yaln›z kabartmas›z olan örnekler de vard›r. Mezarlar›n yan›nda bulunan oturan kad›n ya da erkek heykellerinin sütunlar›n üzerine yerlefltirildikleri anlafl›lmaktad›r. Bu an›t sütunlar›n yan›nda bulunan mezarlar ise befl farkl› gruba ayr›lmaktad›r. Bu tip mezarlar bölgede ilk olarak Imbriogon Kome’de Erken ‹mparatorluk Dönemi’nde görülmektedir. Bu dönem bölgenin Kommagene Kral› IV. Antiochos yönetiminde (M.S. 38-72) oldu¤u ilk y›llar ya da hemen öncesi olmal›d›r. Daha sonra M.S. 2. yüzy›ldan itibaren Korinth bafll›kl› olarak Imbriogon Kome çevresine (Beyören, Kümbet Beleni ve Direktafl) yay›lm›flt›r. Korinth bafll›kl› an›t sütunlar›n yan› s›ra, M.S. 2. ve 3. yüzy›llarda, ayn› tip sütunlar Dor bafll›kl› olarak da yap›lm›flt›r. Mezarlar Kommagene ve Kuzey Suriye Bölgeleri’nden gelen ya da Olba’dan o bölgelere gidip orada çal›flm›fl ustalar taraf›ndan yap›lm›fl olmal›d›r. Bu tip an›tlar bölge insan› taraf›ndan sevilmifl olmal› ki, belirli bir dönem farkl› tipte örnekleri ile devam etmifltir. An›t sütunlu mezar an›tlar› ve heykelt›rafll›k eserlerinin tamam› bölgenin sert kireç tafl›ndan yap›lm›flt›r. Çiftlik yerleflimi yak›n›na infla edilmesi, tarla sahibinin mezar an›t›n›n arazinin her yerinden görülmesini sa¤lam›flt›r. Bu ayn› zamanda ölü kültü aç›s›ndan da önemlidir. Çünkü ölen kifli/kiflilerin heykeli ya da kabartmas›n›n, çok yüksekten bakarak, tüm araziyi devaml› kontrol etti¤i düflüncesinin de var oldu¤u anlafl›lmaktad›r