Fen öğretmen adaylarının hermeneutik düşünceleri

Abstract

Amaç: İnsan ile ilgili olan her şeyi sistematik olarak ele almak, yorumlamak, insan yaşamına dair anlamlar üretmek hem önemlidir hem de gereklidir. Felsefede hermeneutik veya yorumbilim olarak adlandırılan yaklaşım ve yöntem bu amaçla ortaya çıkmıştır. Kendisini herhangi bir şekilde ifade etmiş bütün düşünceler hermeneutiğin kapsamına girmiş kabul edilmektedir. En basit olarak bu yöntemle insan “o şeye” , “nasıl” baktığını kolayca ortaya koyabilmektedir. En genel özellikleriyle hermeneutik; bildirme, haber verme, izah etme, çeviri yapma, açıklama, anlama, analizlerde bulunma ve yorumlama sanatı olarak ele alınarak haber verme, bir mesaj iletme işlevini de içerisinde barındıran bir etkinlik, bir yöntem veya sanat tarzı olarak ele alınmaktadır. Bu anlamlarıyla hermeneutik durum, yaşamak ve bunu kendi koşulları ile yorumlamak veya açıklamak, durumu özneye göre belirlemek ve kabul etmek gibi koşullar bağlamında öznel olanı öne çıkarmak, içsel olanın özüne ve doğasına ulaşmak gibi bir işleve sahip görülmektedir. Öğrenmenin, bir dış kaynak tarafından sunulan açıklamaya değil, bireyin bizzat kendi iradesi ile sürece katılıp gerçekleşmesine katkıda bulunduğu, yani bizzat bireyin kendi iradesinin belirlediği anlama ile daha çok ilişkili bir süreç olduğu düşünüldüğünde, bireyin hermeneutik düşüncelerini ortaya çıkarmanın önemi ve gerekliliği ön plana çıkmaktadır. Hiç olmamış olanı ortaya koymak gibi bir çaba yerine farklı algılanış biçimini, söylenmeye cesaret edileni veya gizli kalmış olanları ortaya çıkarmak ve anlamlandırmak gibi bir özelliğe sahip olan hermeneutiğin, özellikle fen eğitiminin başrollerinde olacak olan fen öğretmen Adaylarının bilime bakış açılarını ortaya çıkarmada oldukça önemli olduğu düşünülmektedir. Bu amaçla bu araştırmada, fen öğretmen Adaylarının hermeneutik düşüncelerini ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır. Yöntem: Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması olarak desenlenen araştırmanın çalışma grubunu, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilgisi Öğretmenliği üçüncü sınıfta öğrenim gören 9 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen katılımcılar, maksimum çeşitliliği sağlamak üzere her şubeyi temsil edecek şekilde her üç şubeden başarı düzeylerine göre düşük, orta ve yüksek olan üçer öğrenci seçilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı yapılandırılmış bireysel görüşme formu kullanılmıştır ve yapılan görüşmelerde elde edilen veriler, betimsel analiz yöntemiyle çözümlenmiştir. Tema ve kodlar, Dilthey’in “Anlama Düzeyleri” dikkate alınarak araştırmacılar tarafından oluşturulmuştur. Buna göre; “Elemanter Anlama” temasında, “Basit Kavramsal Anlama”, Teknik Anlama” ve “Yaşantı ve İfade Yoluyla Anlama” kodları; “Yüksek Anlama” temasında, “Açımlama ve Yorumlama”, “Yeniden Kurma” ve “Bilişsel Yüksek Anlama” kodları; son olarak da bu düzeylerin dışında kalan cevaplar için “Yanlış Anlama” teması belirlenmiştir. Bulgular ve Sonuç: Araştırma sonucunda, fen öğretmen Adaylarının görüşleri incelendiğinde, fen öğretmen Adaylarının, elemanter anlama düzeyindeki “Bilim nedir?, Bilimsel bilgi nedir?, Bilimsel yöntem nedir?, Bilim insanının özellikleri nelerdir?” sorulara verdikleri cevaplar ön görüşmelerde basit kavramsal anlama düzeyinde kalırken, son görüşmelerde olumlu yönde gelişme göstererek teknik anlama veya yaşantı ve ifade yoluyla anlama düzeylerine çıktığı belirlenmiştir. Ön görüşmelerde yanlış anlama temasına uygun cevaplar veren bazı fen öğretmen adaylarının ise son görüşmelerde yanlış anlamalarını düzelttikleri görülmüştür. Dolayısıyla genel olarak araştırma sonuçlarına göre, senaryo temelli eğitimin fen öğretmen Adaylarının hermeneutik düşüncelerini etkilediği ve anlama düzeylerini olumlu yönde geliştirdiği söylenebilir.