Fen öğretmen adaylarının fen öğrenme becerileri

Abstract

Bilgi, bilim ve teknolojideki gelişmeler, bireylerin de bu hızlı değişim ve gelişimlere uyum sağlamalarını gerektirmektedir. Özellikle fen eğitiminin en önemli hedeflerinden biri olan bilim okur-yazarı bireylerin yetiştirilmesinde, bilimsel sorgulama becerisinin kazandırılmasının yanı sıra bu becerilerin yansıtılabilmesi için iletişim becerilerinin de geliştirilmesi beklenmektedir. Dolayısıyla öncelikle fen öğretmen adaylarının sorgulama ve iletişim becerilerini içeren fen öğrenme becerilerine sahip olarak yetiştirilmesi oldukça önem taşımaktadır. Bu araştırmada, fen öğretmen adaylarının sorgulama ve iletişim becerilerini kapsayan fen öğrenme becerilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu genel amacın yanı sıra fen öğretmen adaylarının fen öğrenme becerileri; bilimsel sorgulama ve iletişim becerilerini etkileyebileceği düşünülen cinsiyet, öğrenim gördükleri sınıf düzeyi, bölümlerinden memnuniyetleri, kendilerini akademik olarak başarılı bulup bulmadıkları ve lisansüstü eğitim yapmayı isteyip istemedikleri gibi değişkenler açısından da incelenmiştir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2015-2016 eğitim-öğretim yılında Fen Bilgisi Öğretmenliği Bölümü’nde öğrenim gören 65 birinci sınıf, 69 ikinci sınıf, 83 üçüncü sınıf ve 71 dördüncü sınıf olmak üzere toplam 288 fen öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Chang vd (2011) tarafından geliştirilen ve Şenler (2014) tarafından Türkçe’ye uyarlaması yapılan “Fen Öğrenme Becerisi Ölçeği (FÖBÖ)” kullanılmıştır. İki alt ölçekten oluşan ölçeğin bilimsel sorgulama alt ölçeğinde “soru ve hipotez önerme”, “planlama”, “deney yapma ve veri toplama”, “veri analizi yapma, yorumlama ve sonuca varma”; iletişim becerileri alt ölçeğinde ise “ifade etme”, “değerlendirme”, “etkileşimde bulunma” ve “müzakere etme” boyutları bulunmaktadır. Ölçekten elde edilen veriler SPSS (Versiyon 20.0) kullanılarak analiz edilmiştir. Verilerin analizinde betimsel istatistik yöntemlerinin yanı sıra belirlenen değişkenler arasındaki istatistiksel olarak anlamlı farklılıkların incelenmesi amacıyla Tek Yönlü Varyans Analizi ve Bağımsız Örneklemler t-Testi uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda; fen öğretmen adaylarının cinsiyetlerine göre bilimsel sorgulama alt ölçeğinin deney ve veri toplama boyutunda; öğrenim gördükleri sınıf düzeylerine göre ise hem planlama hem de deney ve veri toplama boyutlarında istatistiksel olarak anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte fen öğretmen adaylarının okudukları bölümden memnuniyetlerine göre soru ve hipotez önerme, planlama, veri analizi yapma, yorumlama ve sonuca varma alt boyutları ile bilimsel sorgulama alt ölçeği ve genel olarak fen öğrenme becerisi ölçeğinden aldıkları puanlar arasında anlamlı farklılıklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Fen öğretmen adaylarının lisansüstü eğitim yapma isteklerine göre ise sorgulama becerilerinden planlama alt ölçeği, iletişim becerilerinden değerlendirme, etkileşimde bulunma ve müzakere etme alt ölçekleri ve genel olarak fen öğrenme becerisi ölçeğinden aldıkları puanlar arasında da anlamlı farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Son olarak fen öğretmen adaylarının kendilerini akademik olarak başarılı bulma durumlarına göre tüm ölçek, alt ölçek ve boyutlardan aldıkları puanlar arasında anlamlı farklılıklar olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonuçları incelendiğinde, fen öğretmen adaylarının sorgulama ve iletişim becerilerini kapsayan fen öğrenme becerilerinde, özellikle okudukları bölümlerinden memnun olmalarının, kendilerini akademik olarak başarılı bulmalarının ve lisansüstü eğitim yapmayı düşünmelerinin olumlu yönde etkilerinin olduğu dikkat çekmektedir.