Ölüm olayının hukuki boyutu ve vergisel sonuçları

Abstract

Gerçek kişilerde kişiliği sona erdiren hallerden birisi olan ölüm olayı hukuk âleminde çok önemli sonuçlara yol açmaktadır. Zira ölümle birlikte kişilik sona ermektedir. Kişiliğin sona ermesiyle birlikte artık gerçek kişi hak ve borçlara sahip olamamakta yani gerçek kişinin varlığı hukuk âleminden silinmektedir. Bu nedenle Türk Hukuk sisteminde ölüm olayına ilişkin olarak detaylı düzenlemeler yapılmıştır. Ölümle birlikte hak ve borçlara sahip olma dönemi sona ermesine karşın ölen kişinin mal ve hakları, alacakları ve borçları yani terekesi hala mevcudiyetini korumaya devam etmektedir. Bu nedenle söz konusu tereke hem muris hem de mirasçılar açısından hukuki sonuçlara yol açmakta ve mirasçılara hukuki sorumluluklar yüklemektedir. Söz konusu terekenin ticari işletmeye dâhil olup olmadığı, intikal şekli ve kime intikal ettiği özellikle vergi hukukunda önemli sonuçlara yol açmaktadır. Ölen kişinin ticari işletme sahibi olup olmadığı vergilendirme açısından önem arz etmektedir. Eğer ölen kişi ticari işletme sahibi değilse vergilendirme rejimi ağırlıklı olarak terekenin intikalinin vergilendirilmesine yönelik olmaktadır. Ancak ölen kişi ferdi işletme sahibi ya da şahıs şirketi ortağı ise bu sefer intikal vergisinin yanı sıra gelir vergisi rejimi de devreye girmektedir. Öte yandan ölen kişi ister ticari işletme sahibi olsun isterse olmasın mirası reddetmemiş mirasçıların pek çok vergisel sorumlulukları bulunmaktadır. Bu bağlamda çalışmamızın amacı ölüm olayının Türk Vergi Sistemindeki tüm yansımalarını “yasal, düzenlemeler, fiili durumlar, sorunlar ve çözüm önerileri” şeklinde ortaya koymaktır. Bir başka anlatımla bu çalışmada ölüm olayına bağlı olarak gerek muris gerekse mirasçılar nezdinde uygulanması gereken vergilendirme rejimi ve bu vergilendirme rejimindeki sorumluluk müesseseleri tüm yönleriyle ele alınmaya çalışılmıştır.

Death, which is one of the situations that terminate personality in real persons, has very important consequences within the framework of law since personality ends with death. With the end of personality, the real person can no longer have rights and debts, i.e. the existence of the real person is excluded from law. Therefore, detailed regulations have been made in the Turkish legal system in relation to death. Although the period of holding rights and debts ends with death, the goods and rights, receivables and debts of the deceased still continue to exist. Therefore, the estate in question causes legal consequences for both the deceased and the heirs and imposes legal responsibilities on the heirs. Whether or not said estate is included in the commercial enterprise, the way it is transferred and to whom it is transferred has important consequences especially in tax law. Whether the deceased is the owner of a commercial business is important in terms of taxation. If the deceased is not an employer, the taxation regime is mainly taxing the transfer of the estate. However, if the deceased is an individual business owner or a partner of a private company, then, the income tax regime comes into effect along with the transfer tax. On the other hand, whether the deceased person owns a commercial enterprise or not, heirs who have not renounced their inheritance rights have many tax responsibilities. In this context, the aim of our study is to clarify all the reflections of the death event in the Turkish Tax System as “legal regulations, actual situations, problems and solution proposals”. In other words, in this study, the taxation regime that should be applied in respect of the deceased and the heirs and the institutions of responsibility in this taxation regime have been handled in all aspects.