Eskihisar / Laodikya fay zonunun Üzerlik-Akhan (Denizli) yerleşim yerleri arasındaki kesiminin yapısal ve paleosismolojik özellikleri

Abstract

Eskihisar/Laodikya fayı, Denizli horst-graben sistemini Denizli ve Bozburun alt grabenlerine ayıran Karakova horstunun güneybatısında yer alır. KB-GD doğrultulu olan fay, inceleme alanında sağ yanal atım bileşenli normal fay karakterine sahiptir. Eskihisar/Laodikya fayı güneydoğuda Eskihisar’dan başlayıp kuzeybatıda Üzerlik yerleşim yerine kadar uzanır. Denizli ve çevresi, tarihsel ve aletsel dönem boyunca büyük ölçüde sismik aktiviteye sahne olmuştur. Laodikya ve çevresindeki antik kentlerde hasara sebep olan birçok deprem meydana gelmiştir. Bilinen en eski deprem M.Ö. 65 yılında meydana gelmiştir. Sonra M.S. 60 yılındaki depremde Laodikya yıkılmış ve tekrar inşa edilmiştir. Ardından 494, 1702 ve 1717 depremleri büyük hasarlara ve can kayıplarına sebep olmuş ve neticede şehir terk edilmiştir. M.Ö. 27 depremi ile 494 depremleri Eskihisar/Laodikya fayı üzerinde meydana geldiği ve hatta 1702 depremi ile Laodikya’nın kuzeybatısından geçmekte olan Gümüşçay’ın yatağının değiştiği belirtilmektedir. Yapılan araştırmada, Eskihisar/Laodikya fayının kestiği dere yataklarının sağ yönlü dirsek yaptığı görülmüştür. Fay hattı üzerinde paleosismolojik inceleme yapmak amacıyla 3 adet hendek açılmıştır. Sadece Bozburun mahallesinin yaklaşık 200 metre güneyinde açılan T1 hendeğinde paleosismolojik çalışma yapılmış, Bozburun mahallesinin yaklaşık 1.5km kuzeybatısında açılan hendeklerde ise fay izine rastlanmamıştır. T1 hendeğinde gözlemlenen paleodepremleri OSL/TL ve C14 yaşlandırma analizleri ile yaşlandırabilmek için numuneler alınmıştır. Neticede tarihsel ve aletsel döneme ait deprem kayıtlarından elde edilen verilerle depremsellik çalışması yapılmış, T1 hendeğindeki faylarda gözlenen düşey atım miktarlarına göre paleodepremlerin M=6.4 ile M=6.9 büyükleri arasında meydana gelmiş oldukları tahmin edilmiştir. OSL/TL ve C14 analizlerinden elde edilecek sonuçlar ile depremlerin tekrarlanma periyodu ortaya konularak, çalışılan fayın gelecekte meydana getireceği muhtemel depremin zamanı tahmin edilebilecektir.

The Eskihisar/Laodikeia fault is located in the southwest of Karakova horst which separates the Denizli graben-horst system into the Denizli and Bozburun subgrabens. Fault in direction of NW-SE is normal fault which has generally with right lateral strike-slip component and starts from the Eskihisar in the southeast and extends to the Üzerlik settlement in the northwest. Denizli and its surroundings have witnessed high seismic activity during the instrumental and historical periods. Many earthquakes have occurred that caused great damages and casualties in Laodikeia and surrounding cities. The first known earthquake occurred in 65 B.C. Laodikeia is collapsed and rebuilt after in the earthquake of 60 A.D.. Afterwards, they suffered great damage and loss of life with 494, 1702 and 1717 earthquakes and as a result the city was abandoned. The earthquakes occurred on the Eskihisar/Laodikeia fault in 27 B.C. and 494, and even the 1702 earthquake changed the stream bed of Gümüşçay which was passing through the northwest of Laodikeia. In this study, stream beds have been seen which intersected with the Eskihisar/Laodikeia fault are head to the right. 3 different trenches have been opened in order to make paleoseismological research. Only one trench could be studied for paleoseismological research with name T1 opened approximately 200m in the southwest of Bozburun district. Another 2 trenches have been opened approximately 1.5km in the northwest of Bozburun district but fault traces couldn’t be found. Samples collected for OSL/TL and C14 dating analysis from T1 trench for dating paleoearthquakes. Consequently, seismicity studies were conducted and estimated that paleoearthquakes occurred with magnitudes between M=6.4 and M=6.9 according to total vertical throw of normal faults that observed at the T1 trench. with the results that will be acquired from OSL/TL and C14 dating analysis, repetition period will determine and esetimate the date of future possible earthquake.