Demokratikleşme sürecinde Türkiye'nin referandumla sınavı

Abstract

Türkiyede demokrasi algısı özgür oy verme ve referandumlar üzerine yoğunlaşmıştır. Egemenliğin kullanım biçimlerinden biri olan doğrudan demokrasi geleneğinde halk istediği düşünceye özgürce oy verme hakkına sahiptir. Demokratikleşme eğilimde olan ülkeler gibi Türkiye'de demokrasi, siyasi tarihimiz için önemli bir konumda olmuştur. Demokrasinin gereği olarak yapılan seçimler ve referandumlar bu sürecin Türkiye'de nasıl yol aldığının göstergesi haline gelmiştir. İşte bu çalışmada demokrasinin önemli bir gereği olan siyasete, halkın doğrudan katılımını sağlayan referandumlar incelenmiştir. Halka doğrudan yetki veren bu kurum, demokrasi çatısı altında çoğu zaman onay kurumu olarak görülmüştür. Bu görüş doğrultusunda referandumun hukuki sınırları çizilmiş ve halk da bu sınırlar doğrultusunda karar vermişlerdir. Bu tezin amacı referandumların demokratik değerini ve Türkiye'nin demokratikleşme sürecinde bu kuruma verdiği anlam çerçevesinde yapılan oylamalardan çıkan sonuçların sosyolojik zeminde ne anlam ifade ettiğini ortaya koymaktır. 1961, 1982 yıllarında yapılan referandumların plebisite dönüştüğü ortaya çıkmıştır. 1987, 1988, 2007 ve 2010 referandumları ise kurucu referandumlar halinde, anayasal düzenlemeler için yapılmıştır. Her ne kadar demokratik kültürde yer almasına karşın Türk siyasi hayatında aktif olması düşünülen halk, pasif kalmış, zorunlu olarak onay merciinde kalmıştır. Türkiye'de referandum karşılaştığı sorunlara rağmen demokratik kültür içerisinde uygulanmasının gerekli olduğu sonucuna varılmıştır. Çalışma 3 ana bölümden oluşmuştur. İlk bölümde demokrasi tanımı ve çeşitleri üzerine teorik bir çerçeve çizilmiştir. İkinci bölümde ise demokrasinin gereği olarak referandum kavramı üzerine bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Türkiye'de referandum uygulamaları üzerinde durulmuştur. Çalışmada genellikle literatür taraması yapılarak teorik bir analiz ortaya koyulmuş ve sayısal verilerle bu analizler desteklenmiştir. Anahtar kelimeler: Demokrasi, Referandum (halkoylaması), Darbeler

The perception of democracy in Turkey has focused on voting freely and referendums. In the tradition of direct democracy, which is one way of using sovereignty, the society has the right to vote any view that they favor. Just as in the countries that tend to democratize, in Turkey, democracy has always had a crucial role in our political history. Elections and referendums, which are conducted as a prerequisite of democracy, have been indicators to illustrate the procedure in Turkey. Therefore in this study, referendums which lead a society to participate in an important requirement of democracy ?the politics? have been examined. This foundation, which gives the society authorization directly, has been regarded as consent establishment under the roof of democracy. In this respect, the boundaries of referendum are determined in the law, and so the society makes its choices. The aim of this study comes up with some ideas showing democratic value of referendums and what the results of voting right after referendums mean sociologically in the democratization process of Turkey. With this purpose, the problems that democracy has come across during the political history have been examined. Referendums, which include both positive and negative characteristics, function as approval mechanism at the end of constitution construction on the application of Turkey. Here, this function is emphasized in terms of democracy and it is also discussed that in Turkey more importance should be given to referendums and their place in the application at the end of the process. The study consisted of three main parts. In the first one, the definition and types of democracy has been given theoretically. In the second part, conception of referendum has been dealt with as a necessity of democracy. On the third part, the referendum applications in Turkey have been discussed. Generally, in this study, the literature is reviewed and a theoretic analysis has been put forward together with the supports of quantitative data. Key Words: Democracy, Referendum, Insurrection