Türk romanında ölüm (1859-1910)

Abstract

Ölüm hem evrensel bir olgu hem de bir estetik izlektir. Ölüm izleğine ilk sözlü ve yazılı eserlerden bugüne pek çok metinde rastlanır. Bu metinlerde ölüm, engellenemez paylaşılamaz ve bilinemez olması ile ortaya çıkar. İlk yazılı metinlerden bu yana insanın ölümsüzlük arayışı ölüm izleğinin takip edilmesini sağlar. Ölüm izleği, Türk şiir geleneğinde roman geleneğine göre daha uzun bir zaman diliminde incelenebilmektedir. Ölüm Akif Paşa ve Abdülhak Hamit TARHAN'a kadar İslamiyet öğretisinin bir yansıması olarak şiirde kendine yer bulur. Akif Paşa ve Abdülhak Hamit, ölümü dünyevi ve felsefi boyutlarıyla ele alırlar. Roman, Türk Edebiyatı'na Tanzimat'la girmiş türlerden biridir. Bu çalışma 1910 yılına kadar yazılmış kırk dört romanı kapsamaktadır. İncelenen romanlar roman türünün Türk Edebiyatı'ndaki ilk örnekleridir. Ölüm izleğinin roman geleneğimizdeki ilk yansımaları tespit edilmiştir. İncelenen eserlerde roman kişilerinin, ölümü bir yok oluş olarak düşünmedikleri, ölümden sonra bir yaşam olduğunu kabul ettikleri ve yaşamın sıkıntılarına katlanamadıkları durumlarda ölümü bir kurtuluş olarak değerlendirdikleri görülmüştür. Roman kişilerinin ölümle birebir karşılaşmadıkları durumlarda yaşamak ve ölmek üzerine düşünmedikleri belirlenmiştir. Roman kişilerinin kendilerini veya karşıdaki kişilerden birini öldürerek intikam aldıkları, mezarlıkların ziyaret edilmeleri gereken yerler olduğu ancak aynı zamanda kişilerin kendilerini mezarlıklarda her zaman güvende hissetmedikleri, ölülerin yaşayan insanlardan kendileri için dua etmelerini istediklerinin düşünüldüğü tespit edilmiştir. Roman kişilerinin yaşama güdüleri, sevdikleri birini kaybettiklerinde ortadan kalkmaktadır. Anahtar Sözcükler: Ölüm, ölüm izleği, ölümsüzlük isteği, yaşama güdüsü, mezarlık.

Death is both a universal phenomenon and an aesthetic theme. The theme of death has been encountered in many texts since the beginning of the oral and written literature. In these texts, death apperars as a concept which is inescapable, unknown and something that cannot be shared with others. The pursuit of immortality in the first written texts makes it possible to follow death as a path in Turkish literature. The theme of death can be analyzed in Turkish poetry in a rather longer period when compared to that of novels. Death is covered in Turkish poetry from the works of Akif Paşa to Abdülhak Hamit TARHAN as a reflection of Islamic School. Akif Pasha and Abdülhak Hamit TARHAN take death with its worldly and philosophical aspects. Novel is a genre that was introduced to Turkish literature after Tanzimat This study focuses on forty four novels written by 1910. Thus, the first reflections of the theme of death have been captured. In the study, the reflection of death as a concept in our first novels was scrutinized. In the novels analyzed, the characters have been seen not to consider death as disappearance but to accept that these is life after death and also they?ve been seen to view death as an escape when they cannot bear the difficulties of lifa. It has also been realized that these characters do not think about issues like death and life unless they face death itself. It has been found that the novel characters take revenge either by killing themselves or others and think that graveyards are places that should be visited but it also has been seen graveyards are places which the novel characters do not necessarily feel safe themselves and dead people want the living to pray for them. Additionally, the novel characters generally lose their willingness to live when somebody they love dies. Key Words: Death, Death path , wish to be immortal, will to live, graveyard.