Baş dönmesi (dizziness) olan yaşlılarda sanal gerçeklikle desteklenen vestibüler rehabilitasyonun baş dönmesi ve denge üzerine etkinliği

Abstract

Bu çalışmanın amacı baş dönmesi (dizziness) olan yaşlılarda vestibüler rehabilitasyonun sanal gözlük teknolojisi kullanılarak sanal gerçeklik destekli yapılmasının, kısa (3 hafta) vadede baş dönmesi, statik ve dinamik denge, fonksiyonel mobilite, düşme korkusu, anksiyete ve depresyon üzerine etkilerini etkilerini araştırmaktır. Yirmi altı baş dönmesi (dizziness) semptomları olan hasta randomize edilerek iki gruba ayrıldı. Grup 1 (n=13)’deki hastalara sanal gerçeklikle desteklenen vestibüler rehabilitasyon programı, 35 dk/gün süreyle, 5 seans/hafta, 3 hafta boyunca toplam 15 seans olacak şekilde gözetimli olarak uygulandı. Grup 2 (n=13)’deki hastalara konvansiyonel tedavi 35 dk/gün, 5 seans/hafta, 3 hafta boyunca toplam 15 seans olacak şekilde gözetimli olarak uygulandı. Hastaların tedavi öncesi ve tedavi sonrası değerlendirmelerinde; Vertigo Semptom Skalası(VSS) Toplam, Vertigo ve Anksiyete alt skalası, Baş Dönmesi Engellilik Envanteri (BEE) Toplam, Emosyonel, Fiziksel ve Fonksiyonel alt gruplarında, Berg Denge Testi(BDT) ve Zamanlı Kalkma Yürüme Testi (ZKYT), Uluslararası Düşme Etkinlik Ölçeği (UDEÖ), Postüral Stabilite Testi (PST), Genel Stabilite İndeksi (GSİ), Anterior-Posterior Stabilite İndeksi (APSİ), Medial-Lateral Stabilite İndeksi (MLSİ), Düşme Riski Testi (DRT), Geriatrik Depresyon Ölçeği (GDÖ), Hamilton Anksiyete Ölçeği(HAÖ), HAÖ-Psişik alt ölçeği, HAÖ-Somatik alt ölçeği kullanıldı. Tedavi öncesi tüm değerlendirme parametrelerinde gruplar arası istatistiksel olarak anlamlı fark yoktu. Tedavi sonrası grup içi değerlendirmelerde sanal gerçeklik ile desteklenen vestibuler rehabilitasyon grubunda VSS-Toplam, VSS-Vertigo alt skalası, BEE tüm alt gruplarında ve toplam değerlendirmesinde, BDT, APSİ, TUG, UDEÖ, HAÖ-Psişik alt ölçeğinde istatistiksel olarak anlamlı bir iyileşme gözlendi (p<0.05). Vestibüler rehabilitasyon grubunda ise VSS-Anksiyete alt skalası, VSS-Toplam, BEE-Fonksiyonel alt grubu ve BEE Toplam değeri, GSİ, MLSİ, DRT parametrelerinde, ZKYT değerlerinde tedavi sonrası istatistiksel olarak anlamlı bir iyileşme gözlendi (p<0.05). Tedavi sonrası gruplar arası değerlendirme parametrelerinin karşılaştırılmasında ise sanal gerçeklik grubunun BEE Emosyonel alt ölçeği ve ZKYT açısından anlamlı olarak daha üstün olduğu tespit edildi. (p<0.05). Baş dönmesi (dizziness) semptomları olan 65 yaş üstü hastalarda vestibüler rehabilitasyon uygulamalarının baş dönmesi, baş dönmesine bağlı engellilik, denge üzerine olumlu etkilerinin olduğu; sanal gerçeklik gözlüğü ve akıllı telefon ile yapılan sanal gerçeklik destekli vestibüler rehabilitasyonun bu etkilerin yanında fonksiyonel mobilite ve baş dönmesine bağlı emosyonel engellilikte daha fazla katkı sağlayabileceği kanaatindeyiz.

The aim of this study is to investigate the effects of vestibular rehabilitation on virtual reality using virtual glasses technology in elderly with dizziness, on static and dynamic balance, functional mobility, fear of falling, anxiety and depression in the short term (3 weeks). Twenty six patients with dizziness symptoms were randomised and assigned to two groups. To the patients in Group 1 (n = 13), vestibular rehabilitation program, supported by virtual reality, was administered for 35 min/day, 5 sessions/week, for a total of 15 sessions in 3 weeks. To the patients in Group 2 (n = 13), conventional treatment was administered as 35 minutes/day, 5 sessions/week, for a total of 15 sessions in 3 weeks. In the pre-treatment and post-treatment evaluation of the patients; Vertigo Symptom Scale (VSS) Total, Vertigo and Anxiety subscale, Dizziness Handicap Inventory (DHI) Total, Emotional, Physical and Functional subgroups, Berg Balance Test (BBT) and Timed Up & Go Test (TUGT), Falls Efficacy Scale-International (FES-I), Postural Stability Test (PST), General Stability Index (GSI), Anterior-Posterior Stability Index (APSI), Medial-Lateral Stability Index (MLSI), Fall Risk Test (FRT), Geriatric Depression Scale (GDS), Hamilton Anxiety Scale (HAS), HAS-Psychic subscale, HAS-Somatic subscale was used. There was no statistically significant difference between the groups in all evaluation parameters before treatment. In the intergroup evaluations in the vestibular rehabilitation supported with virtual reality group, a statistically significant improvement was seen in VSS-Total, VSS-Vertigo subscale, DHI all subgroups and total evaluation, BBT, APSI, TUGT, FES-I, HAS-Psychic subscale (p<0.05). Meanwhile in the vestibular rehabilitation group, after treatment there was a statistically significant improvement in VSS-Anxiety subscale, VSS-Total, DHI-Functional subgroup and DHI Total values (p<0.05). It was found that the virtual reality group was significantly superior in the DHI Emotional subscale and TUGT in the comparison of the parameters between the groups after treatment (p<0.05). We believe that in patients over 65 years of age with dizziness symptoms, vestibular rehabilitation applications have positive effects on dizziness, dizziness-related disability and balance and virtual reality-assisted vestibular rehabilitation with virtual reality goggles and smartphones can contribute more to the functional mobility and dizziness-related emotional disability.