Türkiye ile seçilmiş bazı ülkelerin eğitim denetimi sistemlerinin karşılaştırılmasıyla ilgili son on yılda yapılmış çalışmaların incelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı 2007-2017 yıllarında Türkiye ve seçilmiş ülkelerin eğitim denetimi sistemlerinin karşılaştırılmasıyla alakalı yapılmış çalışmaların derlenmesidir. Denetim kavramı yönetimin ve kurumların etkililiğini artırmak adına araştırılması gereken önemli bir konudur. Eğitim Denetimi ise eğitim kurumlarında hızlı ve etkili kalkınmayı gerçekleştirmek adına şart olmuştur. Eğitim Denetimi kavramı araştırılırken diğer ülkelerde uygulanış biçimleri de araştırılmalıdır çünkü ülkemizde eğitim sistemi çok büyük ve idare edilmesi maliyetli ve zordur. Bu nedenle eğitimde hızlı tasarruflu ve etkili kalkınma için diğer ülkelerdeki eğitim denetimi sistemlerinin incelenmesi ve ülkemiz eğitim denetimi sistemleri ile karşılaştırılması gerekir. Bu konuda son on yılda yapılmış pek çok tez örneği mevcuttur fakat bunları bir arada bulabileceğimiz bir çalışma yoktur. Araştırmamızın hedefi ise bu boşluğu doldurmak ve insanların bu alanda inceleme araştırma yaparken yapılan çalışmaları tek bir kaynakta bulabilmelerini sağlamaktır. Araştırmamız sonucunda incelenmiş ülkeler ve Türkiye eğitim denetimi sistemi arasında elde edilen veriler şu şekilde sıralanabilir. AB ülkelerin her birinin denetim sistemleri tarihsel gelişim süreci içinde değerlendirildiğinde, denetim hizmetleri uzun yıllar dini otoritelerin baskısı altında gerçekleşmiştir. Türkiye ve Fransa’da merkezi bir yapılanma İngiltere’de ise Türkiye ve Fransa’nın aksine merkezden bağımsız bir yapılanma tespit edilmiştir. Almanya’da ise tamamen eyalet düzeyinde yerel otoritelerin kontrolünde bir yapılanma görülmektedir. Dört ülkede de bazı farklılıklarla birlikte okul denetim işlemleri birbirine benzemektedir. Türkiye ve Fransa’da okul denetimleri merkeze bağlı müfettişler tarafından gerçekleştirilirken İngiltere’de merkezden bağımsız müfettiş topluluğu tarafından gerçekleştirilmektedir. Türkiye ve Fransa’da denetimler kurum içinde çalışan tüm personelin katılımı ile sınırlı iken İngiltere’de geniş çerçevede veliler ve çevre unsurları da denetimin bir parçasıdır. Almanya’da ise eyaletlere göre farklı eğitim ve denetim sistemleri bulunmaktadır. Bazı eyaletlerde denetimler, okul müfettişleri, bazı eyaletlerde koordinatör öğretmenler ve bazı eyaletlerde de il idare müdürleri tarafından gerçekleştirilmektedir. Türkiye ve Finlandiya Eğitim Denetimi Sistemlerinin tarihsel süreçlerinde farklılıklar bulunmuş, Türkiye’nin, eğitim denetimi adına daha uzun ve değişken bir tarihsel süreç geçirdiği görülmüştür. Türkiye’de denetimin merkeziyetçi bir anlayışla iki farklı kurum tarafından yapıldığı, Finlandiya’da ise, yerel bir denetim anlayışı olduğu ve denetimin tek bir kurum tarafından gerçekleştirildiği belirlenmiştir. Kosova eğitim deneticileri ile yapılan birebir görüşmelerde eğitim deneticileri, öğretmen ve ders denetimi yapmadıklarını belirtmişlerdir. Sadece öğretmenlerin plan ve programla ilgili çalışmalarını takip ettiklerini, öğretmen performansının ise okul yöneticileri tarafından değerlendirildiğini belirtmişlerdir. Avusturya’da toplumun katılımcı anlayışla eğitim üzerinde önemli etkisi vardır. Federal hükümet, bakanlık ve eyalet eğitim kurulları eğitime ilişkin düzenlemeleri yapmadan önce işçi-işveren, öğretmen, veli ve gençlik örgütlerinin görüşlerini alır ve değerlendirirler. Okulda eğitim ile ilgili kararların alınmasında bu kararlardan etkilenen öğretmenler, öğrenciler, veliler, öğretmenler konseyi ve sınav kurulu gibi kişi ve grupların temsilcileri söz sahibidir. Sınıf ve okul forumlarını oluşturan öğrenciler, veliler ve öğretmenler; müfredat belirleme, haftalık programlar yapma ve tatillere karar verme yetkisine sahiptirler. Türkiye’de öğrenci temsilcilikleri ve öğrenci meclisleri kurulmasına ve bu anlamda gelişmeler sağlanmasına karşın bunlar yetersizdir.