Kronik inmeli hastalarda el fonksiyonlarının geliştirilmesinde iş uğraşı tedavisine ek sanal gerçeklik, duyusal eğitim ve pasif hareket metodlarının etkinliğinin karşılaştırılması

Abstract

Çalışmamızda kronik inmeli hastalarda el fonksiyonlarının geliştirilmesinde iş uğraşı tedavisine ek sanal gerçeklik, duyu eldiveni stimülatörü aracılı rehabilitasyon ve sürekli pasif hareket (SPH) cihaz aracılı rehabilitasyon metodlarının etkinliğinin motor, fonksiyonel, yaşam kalitesi parametreleri üzerine olan etkinliklerinde fark olup olmadığını karşılaştırmak amaçlandı. Kronik inmeli 42 hasta Grup 1’de (n=11), Grup 2’de (n=11), Grup 3’de (n=10), Grup 4’de (n=10) kişi olacak şekilde randomize edilerek dört gruba ayrıldı. Birinci gruba iş uğraşı tedavisi ve sanal gerçeklik, ikinci gruba iş uğraşı tedavisi ve duyu eldiveni stimülatörü aracılı rehabilitasyon, üçüncü gruba iş uğraşı tedavisi ve parmak SPH cihaz aracılı rehabilitasyon uygulanırken dördüncü gruba ise sadece iş uğraşı tedavisi uygulandı. Sanal gerçeklik, duyu eldiveni stimülatörü aracılı rehabilitasyon, SPH cihaz aracılı rehabilitasyon 30dk/seans haftada 5 seans, 4 hafta boyunca toplam 20 seans, iş uğraşı tedavi programı da 45 dk/seans haftada 5 seans, 4 hafta boyunca toplam 20 seans olacak şekilde uygulandı. Hastaların tedavi öncesi, tedavi sonrası ve tedaviden sonraki üçüncü ay değerlendirmelerinde; Brunnstrom Evrelemesi (BS), Fonksiyonel Bağımsızlık Ölçeği (FBÖ), Barthel İndeksi (Bİ), Duruöz El İndeksi (DEİ), Box and Blok Testi (BBT), Fugl-Meyer Değerlendirmesi (FMD), Likert Ölçeği (LÖ), Somatosensoriyel Uyarılmış Potansiyeller (SUP) kullanıldı. Tedavi öncesi değerlendirmede sanal gerçeklik ve SPH cihazı aracılı rehabilitasyon grubunun yaş ortalaması diğer gruplara göre anlamlı olarak düşüktü. Tedavi öncesi, tedavi sonrası ve 3. ay değerlendirmelerinde tüm çalışma grupları anlamlı olarak iyileşmişti. Grupların karşılaştırmasında incelenen parametrelerin değişim farkları esas alındı. Sanal gerçeklik, duyusal eğitim ve SPH cihaz aracılı rehabilitasyon programı uygulanan kronik inmeli hastaların el fonksiyon ve beceri, üst ekstremite sensorimotor iyileşme, günlük fonksiyon ve nörofizyolojik gelişim parametrelerinde iş uğraşı tedavisi alan kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmadı (p<0,05). Elektrofizyolojik değerlendirmede sadece duyusal eğitim tedavi grubunda SUP N20’de tedavi sonrası ve 3. ay kontrol değişim farkı SPH cihaz aracılı tedavi grubuna göre anlamlı yüksek tespit edildi (p<0,0125). Hasta memnuniyeti değerlendirilmesinde; sanal gerçeklik tedavi grubunda ve SPH cihaz aracılı tedavi grubunda iş uğraşı tedavi grubuna göre; sanal gerçeklik tedavi grubunda duyusal eğitim tedavi grubuna göre LÖ memnuniyet skoru istatistiksel olarak anlamlı yüksek saptandı (p<0,05). Sonuç olarak, uygulanan tedavilerin iş-uğraşı tedavisine eklenmesinin ek kazanç sağlamadığı, ayrıca bu 3 tedavi yönteminin de el fonksiyonları ve beceri testleri açısından birbirine üstünlüğü olmadığı söylenebilir. Dört tedavi yönteminin karşılaştırıldığı ilk çalışma olan çalışmamızın sonuçlarına göre hastaların sanal gerçeklik tedavisinden ve SPH cihaz aracılı tedaviden daha memnun kaldıkları belirtilmelidir. Kronik inmeli hastalarda sanal gerçeklik ve SPH cihaz aracılı tedavi yöntemlerinin daha fazla memnuniyete yol açması nedeniyle bu yöntemlerin diğer tedavi yöntemleri ile birlikte kullanımının hastaların rehabilitasyon sürecine katılımını arttıracağı kanaatindeyiz. In our study; It was aimed to compare whether there is a differences of the development of hand functions in patients with chronic stroke through the effetiveness of virtual rehabilitation in addition to occupational therapy, rehabilitation with a sensory stimulator and device of continuous passive motion-mediated rehabilitation methods’ effects on motor, functional and quality of life or not. Fourty two randomized patients with chronic stroke divided into four groups; in Group 1 (n=11), in Group 2 (n=11), in Group 3 (n=10), in Group 4 (n=10). Occupational therapy and virtual rehabilitation treatment was applied to Group 1, to Group 2 rehabilitation with a sensory stimulator treatment was applied, while occupational therapy and finger CPM (Continuous Passive Motion) rehabilitation through device was applied to Group 3, only occupational therapy was applied to Group 4. Virtual rehabilitation, rehabilitation with a sensory stimulator, rehabilitation through device of CPM were applied for 30min/session 5 session in a week, 20 session in total during four weeks, and occupational therapy programme was applied 45min/session 5 sessions in a week, 20 sessions in total through four weeks. In the assessment of patients before the treatment ,after the treatment and three months after the treatment; Brunnstorm Stage (BS), Functional Independence Measure (FIM), Barthel Index (BI), Duruöz Hand Index (DHI), Box and Block Test (BBT), Fugl-Meyer Assessment (FMS), Likert Scale (LS), Somatosensory Evoked Patentials (SEP) were used. In the assessment before the treatment of group with virtual rehabilitation and rehabilitation through CPM’s avarage of age was statistically significant low comparing to other groups. All the workgroup statistically significant improvment in the assessment of the treatment before, the end of treatment and three months after. The differences of changing parameters were based on the comparision of groups which were analysed. The patients with chronic stroke who were applied on virtual rehabilitation, sensory education and device of continuous passive motion-mediated rehabilitation haven’t determined any significant differences on hand function and skills, upper extremity sensorimotor recovery, in their neurophysiological development of parameters compared to control group given occupational therapy (p<0.05). In electrophysiological evaluation, in SUP N20, in only sensory education group the altering difference after treatment and in the third month control determined significantly high in comparison with the treatment through continuous passive motion (p<0.0125). In the assessment of patient’s satisfaction in virtual rehabilitation treatment group and continuous passive motion through device treatment group according to occupational therapy treatment group; in virtual rehabilitation treatment group according to with sensory education treatment group was demonstrated statistically high in LS pleased score. In conclusion, it can be said that treatments which were applied are unable to provide extra benefits to the addition of occupational therapy, besides it can also be said that these three treatment methods have no superiority to each other in terms of hand functions and skill tests. According to conclusion of our first study which is comparing four treatment methods, it should be remarked that patients are more pleased with virtual reality treatment and continuous passive motion through devices. In patients with chronic stroke, by the reason of satisfactory of virtual reality and continuous passive motion through device treatment methods, we consider that addition of these treatment methods to others will increase the participation of patients to rehabilitation process.