Kentsel dönüşüm ve mega ulaşım projeleri üzerine karşılaştırmalı bir değerlendirme : İstanbul örneği

Abstract

Kentler devamlı olarak değişen/dönüşen, yapılan her müdahale sonucunda doğrudan ya da dolaylı olarak etkileşim içerisinde olan mekânlardır. Özellikle ülkemizde kentsel dönüşüm uygulamalarının sadece konut alanları üretimi ve depreme dayanaklılık gibi konular üzerinden ele alınması ve kentsel dönüşüm bölgelerindeki ulaşım politikalarının uygulamalardan önce belirlenmemesi kentsel ulaşım ve sürdürülebilirlik için olumsuz etkiler oluşturmaktadır. Bir bölgede yaşayan toplum kesiminin yer değiştirmesi, bölgeye yeni bir kesimin gelmesi veya o bölgedeki toplumsal alışkanlıkların çeşitli kentsel müdahaleler nedeni ile değişmesi, o bölgedeki mevcut seyahat üretimini, seyahat dağılımını, tür seçimini ve link kapasitelerini değiştirecektir. Bu da kentsel ulaşım ve alışkanlıklarının yeniden üretimi anlamına gelmektedir. Kentsel dönüşüme ek olarak son yıllarda yapılan mega projeler özellikle İstanbul’da hem arazi kullanımı hem de ulaşım hacimlerini etkilemektedir. Hangi ilçelerin ve bölgelerin ulaşım yatırımlarından etkilendiğinin tespit edilmesi, bu etkiler doğrultusunda geliştirilmesi gereken arazi kullanım kararları ve ulaşım dönüşüm ilişkisi bağlamında yapılan çalışmaların sonuçlarının anlaşılması önemli planlama aşamaları olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada ülkemizde en çok yatırımın yapıldığı il olan İstanbul örnek alan olarak belirlenmiştir. Yine en yüksek pay olan ulaşım yatırımlarının kentsel alanda yarattıkları etkiler incelenerek, ilk aşamada mega projelerin arazi kullanım ve ulaşım ilişkisi kapsamında yarattığı sonuçlar analiz edilmiştir ve öncelikli olarak müdahale edilmesi gereken alanlar/ilçeler/ ve bölgeler belirlenmiştir. İkinci aşamada ise kentsel dönüşüm alanı olarak ilan edilen İstanbul ili, Ziya Gökalp Mahallesi, Ayazma Mevkii’nde dönüşen mekânlarda değişen ulaşım alışkanlıklarını ve kente etkilerini incelemek amacıyla yerinde dönüşümün yapıldığı Ayazma kentsel dönüşüm alanında yürütülen mülakat çalışmalarıyla alanın ulaşım alışkanlıkları değerlendirilerek bölgeye yönelik yeni planlama yaklaşımları önerilmiştir.

Cities are places that change/change continuously and interact directly or indirectly as a result of every intervention. Especially in Turkey, urban regeneration practices are taken into consideration only for issues such as production of residential areas and earthquake resistance, whereas transportation policies in urban regeneration regions are not determined ahead of the implementation. This has negative effects on urban transportation and sustainability. The displacement of the community living in a region, the arrival of a new section or the change of social habits in that region due to various urban interventions will change the current travel production, travel distribution, species selection and link capacity in that region. This means urban transportation and reproduction of habits. In addition to urban transformation, recent mega-projects affect both land use and transportation volumes, especially in Istanbul. Determining which districts and regions are affected by transportation investments, understanding the results of the studies carried out in the context of land use decisions and transportation transformation relationship that need to be developed in line with these effects are important planning stages. In this study, Istanbul, which is the province where the most investment is made in our country, was identified as a sample area. In the first phase, the results of mega projects within the context of land use and transportation relationship were analyzed and the areas/districts/ and regions that need to be intervened in priority were determined by examining the impacts of transportation investments, which are also the highest share, in the urban area. In the second phase, the transportation habits of the area were evaluated by the interview studies conducted in the Ayazma urban transformation area where the transformation was carried out in order to examine the changing transportation habits and their effects on the city in the places transformed in the Ziya Gökalp neighborhood, Ayazma area, which was declared as an urban transformation area. New planning approaches to the area have been proposed.