XVIII. yüzyıl İstanbul yapılarında taçkapılar

Abstract

Anadolu Türk Mimarisi ’nde önemli bir yere sahip olan taçkapılar, özellikle Anadolu Selçuklu devrinde yapıların en fazla vurgulanan öğeleri olmuşlardır. Anadolu Selçuklu devrine göre Erken Dönem Osmanlı mimarisindeki farklı uygulamalar ise taçkapılardaki değişime dikkat çekmektedir. Bu dönemde bilhassa camilerde son cemaat yeri olgusunun yapı bünyelerinde yer almasıyla taçkapıların boyutları küçülmüş, ilk başta göze çarpan unsur olmaktan çıkarak varlıklarını devam ettirmişlerdir. Bu değişim Mimar Sinan’la birlikte anılan Osmanlı Klasik Dönem Mimarisi içinde kendine bir kalıp bularak, çağın mimari özelliklerini yansıtan birer mimari öğe olarak yapılarda yerlerini almış ve Sinan sonrasında da bu mimari form devam etmiştir. 18. yüzyılda ise Osmanlı’nın Avrupa ile olan ilişkileri siyasi olduğu kadar mimariyi de etkileyecektir. Bu etkileşim süresince ortaya konan eserler üzerinden taçkapılardaki farklılaşmalar bu çalışma sonunda ortaya konulacaktır.

Portals which have a significant place in the Anatolian Turkish architecture had been the most highlighted elements of the structures in the Anatolian Seljuk era. Different applications in the early Ottoman architecture with regard to Anatolian Seljuk era point out the changes in portals. In this era, the dimensions of portals became smaller, especially with the appearence of the phenomenon of area for late comers (porticoes) in mosques; even though they were no longer a remarkable element, they subsisted. This change had a pattern for itself in the era of classical Ottoman Architecture, remembered with Mimar Sinan; it takes part as an architectural element, represents architectural features of the period in the structures and this architectural form continues after Sinan as well. In the eighteenth century, Ottoman State’s relationship with Europe affected architecture as much as it affected politics. This study aims to present the differentiation in portals through the structures constructed during this era of interaction.