Jumeken Najimedenov'un eserlerinde genel beşeri ve milli kavramların idrak dilbilimsel niteliği

Abstract

Jumeken Najimedenov, Çağdaş Kazak edebiyatının en önemli isimlerinden biridir. O gerek dili ve üslûbu gerek edebî üretimleri ve eserlerinin içerikleriyle çağdaş Kazak edebiyatının gelişiminde önemli bir yere sahiptir. Najimednov , ilk şiirlerini İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki süreçte yazmaya başlamış ve onun eserleri kısa bir süre içinde halk arasında yaygınlaşmıştır. Bu çalışmada Jumeken Najimedenov’un eserleri dikkate alınarak şiirlerinde genel beşerî ve millî kavramların idrak dilbilimsel niteliği araştırılmaktadır. Birinci bölümde Jumeken Najimedenov’un hayatı, eserleri ve edebî kişiliğinden bahsettikten sonra kuramsal bölümde insan merkezli paradigma üzerinde idrak dilbilimi ve kavramların doğasıyla ilgili tanımlamalar ve açıklamalar belirtilmektedir. Eserlerinden seçmeler yoluyla elde edilmiş olan şiirlerde geçen genel beşerî ve millî kavramlar idrak dilbilimi ve kavramsal dilbilimi açısından incelenmektedir. Çalışmanın amaç ve hedeflerine bağlı olarak açıklayıcı, tanımlayıcı, karşılaştırmalı, sınıflandırmalı, analitik (kavramsal, bileşen, anlambilimsel, bağlamsal, etnik-dilsel, karşılatırmalı-tarihsel) ve genelleme gibi bilgiler kuramsal bölümde belirtilen idrak dilbilimin yöntemleri ve teknikleri kullanılarak şemalarla gösterilmektedir. Çalışmanın son bölümünde ise Jumeken Najimdenov’un şiirlerinin transkripsiyonu ve Türkiye Türkçesine tercümesi yer almaktadır.

Jumeken Najimedenov is a one of the most important figures of Modern Kazakh literature. He stands in an important place in the development of Modern Kazakh literature with both his language and style, as well as his literary productions and the contents of his works. Najimedenov started to write his first poems in the period after the Second World War and his works became popular among the public in a short time. In this study, the cognitive linguistic qualities of general human and national concepts are investigated in his poems by considering the works of Jumeken Najimedenov. In the first se ction, after mentioning the life, works and literary personality of Jumeken Najimedenov, in the theoretical section, definitions and explanations regarding the cognitive linguistics and the nature of the concepts are stated on the human-centered paradigm. The general human and national concepts in poems obtained through his works are examined in terms of cognitive and conceptual linguistics. Depending on the goals and objectives of the study, information such as descriptive, comparative, classified, analytical (conceptual, component, semantic, contextual, ethnic- linguistic, comparative-historical) and generalization are shown in schemes using the methods and techniques of cognitive linguistics specified in the theoretical section. In the last part of the study, the Latin transcription of Jumeken Najimedenov’s poetry and its translation to Turkish from Kazakh are given.