Türk masallarında din adamı tipolojisi

Abstract

Masallar, toplumların dilini, dinini, yaşayışını yansıtan kültürel kod taşıyıcılarıdır. Geçmişten günümüze insanoğlunun en büyük anlatım geleneğini oluşturan masallar, asırlarca anlatılarak biçimlenmiş ve anlatıcı coğrafyasında varlığını sürdürmüştür. Masallar, içinde yaşadığı kültür ortamını çözümlemek açısından bizlere zengin içerik sunmaktadır. “Türk Masallarında Din Adamı Tipolojisi” adlı çalışmamızda Türk masallarında yer alan din adamlarının toplumdaki konumları, masal akışı içerisindeki özellik ve işlevleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu çalışma giriş bölümüyle birlikte toplam üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde araştırmanın konusu, amacı ve yöntemi hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölüm “Masal Hakkında” başlığını taşımaktadır. Bu bölümde masal, kavram olarak tanıtılmış; masal türünün kaynağı, şekil, içerik özellikleri, tasnifi, işlevleri, inceleme yöntemleri ve masal türüyle ilgili yerli yabancı yapılan çalışmalar, masal kitaplarına yer verilmiştir. Tip kavramı açıklanmış, masallarda tipoloji ele alınmıştır. İkinci bölüm “Türk Masallarında Din Adamı Tipolojisi” başlığını taşımaktadır. Bu bölümde din, din adamı kavramları hakkında genel bir bilgi verilmiştir. Türk masallarında din adamı tipi, üç ana başlık altında toplanmıştır; Eski Türk kültürüne ait din adamları, din görevlileri, sosyal hayatla ilgili din adamları şeklinde yapılan tasnifte din adamı tipi hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra din adamı tipinin incelenen masal metinlerinde olumlu-olumsuz işlevleri tespit edilmiştir. Üçüncü bölüm yapılan çalışmalara yönelik genel bir değerlendirme, sonuç kısmından oluşmaktadır.

The tales are cultural code carriers, reflecting languages, religions, living status of societies. The tales which created the most narrative tradition from past to present of human beings, have been formed for ages by representing and continued their existence in narrator geography. The tales have been offering us rich content in order to analyze the cultural environment in which it lives. In our study titled “Religious Functionary Typology in Turkish Tales”, it has been tried to determine the positions in the societies of religious functionaries in Turkish tales and their features and functions in the tale flow. The first section is titled “About The Tale”. In this section, the tale was described as concept; the source, shape, content features, classification, functions, examination methods of the tale type and domestic and foreign studies, related to the tale, are included in tale books. Type concept was explained, typology was discussed in tales. The second section is titled “Religious Functionary Typology in Turkish Tales”. In this section, general information about the concepts of religious functionary and religion was given. In Turkish tales, the religious functionary type in Turkish tales was grouped under three main title; the information has been given about religious functionaries, belonging to early Turkish cultures, abbeys, religious functionaries type, related to social life. Later, positive and negative functions of religious functionary type in studied tale texts has been identified. The third section is composed of the general evaluation for studies done, the conclusion.